ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล
มีงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์พบว่า สมองเด็กมีการเจริญเติบโตสูงสุดถึง 85% ในช่วงตั้งครรภ์ ถึง 3 ปีแรก การพัฒนาสมองเด็กด้วยวิธีการที่เหมาะสมในช่วงวัยนี้ด้วยสารอาหารบำรุงสมอง จึงเป็นอีกสิ่งสำคัญอย่างยิ่งเพื่อให้สมองของเด็กได้รับการพัฒนาอย่างเต็มศักยภาพ สมองเด็กนั้นเติบโตจากการที่เซลล์สมองขยายขนาด และมีการสร้างเครือข่ายเส้นใยประสาทมากขึ้น ยิ่งสมองได้รับการกระตุ้นมากเท่าไหร่ เครือข่ายเส้นใยประสาทจะมีมากขึ้น ซึ่งส่งผลต่อพัฒนาการด้านสติปัญญาและการเรียนรู้ของเด็ก ซึ่งการให้อาหารสมองกับลูก ถือเป็นวิธีสำคัญวิธีหนึ่งในการพัฒนาสมองลูก
อาหารบำรุงสมองเพื่อพัฒนาสมองของลูกให้ดี
เราทราบกันดีว่าอาหารมีบทบาทในการกระตุ้นพัฒนาการของสมอง เด็กที่ได้รับสารอาหารบำรุงสมองที่มีคุณค่าทางโภชนาการครบถ้วน จะมีพัฒนาการด้านสติปัญญาดีกว่ากลุ่มเด็กที่ขาดสารอาหาร ทั้งนี้เนื่องจากสมองประมาณ 60 % ประกอบด้วยไขมันที่จำเป็นต่อสมอง ซึ่งร่างกายไม่สามารถสร้างขึ้นได้ ต้องได้รับจากการกินอาหารเท่านั้น ในช่วง 3 ปีแรกของลูกคุณแม่จึงต้องให้ความสำคัญกับการให้ลูกรับ อาหารที่มีประโยชน์และเสริมด้วยสารอาหารบำรุงสมองอย่างเพียงพอ
นมแม่... อาหารสมองของลูกน้อย
นมแม่เป็นสารอาหารบำรุงสมองของลูกน้อยที่มีส่วนสำคัญต่อพัฒนาการทางสมองของลูกมาก เพราะสารอาหารในนมแม่มีอย่าง ครบถ้วน มีสารอาหารสำคัญหลายตัวที่จำเป็นสำหรับการพัฒนาสมองและสายตา ซึ่งอวัยวะทั้ง 2 เป็นพื้นฐานหลักของกระบวนการเรียนรู้ทั้งหมดของลูก แต่หากคุณแม่มีความจำเป็นไม่สามารถให้นมแม่กับลูกได้ และกังวลว่าลูกอาจไม่ได้รับสารอาหารในนมแม่อย่างครบถ้วน ควรเลือกนมผงที่มีสารอาหารต่างๆ ที่พิสูจน์แล้วว่าช่วยพัฒนาสมองและการเรียนรู้ของลูกเหมือนที่มีในนมแม่
นมแม่ยังเป็นอีกหนึ่งสารอาหารบำรุงสมองที่ช่วยเสริมสร้างความฉลาดทางอารมณ์ให้ลูกได้อีกด้วย เพราะการที่ลูกได้ดูดนมในอ้อมกอดแม่ เป็นเวลาที่ลูกได้สัมผัสใกล้ชิดกับแม่มากที่สุด ยิ่งแม่ยิ้มพูดคุย ลูบไล้ตัวลูกบ่อยๆ เด็กจะรับรู้ได้ เกิดปฏิสัมพันธ์ตอบสนองซึ่งกันและกัน และสร้างความผูกพันที่ดีกับแม่ ลูกจะเติบโตขึ้นมาด้วยความมั่นคงในจิตใจ มองโลกในแง่ดี กล้าเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการสร้างบุคลิกภาพ เชาว์ปัญญา จิตใจ และสังคมของลูกในอนาคตต่อไป
การกินนมแม่จะทำให้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 ของลูกถูกกระตุ้น ทั้งสัมผัสจากการอุ้ม การมองเห็นระหว่างการกินนม การได้ยินเสียงแม่ที่พูดคุยกับลูก การได้กลิ่นของแม่ การลิ้มรสจากการดูดนม การกระตุ้นประสาทสัมผัสด้านต่างๆ จะทำให้เด็กมีพัฒนาการเร็ว เรียนรู้เร็ว พูดเร็ว สมองมีการพัฒนา เซลล์สมองมีการเชื่อมโยงกัน และสายใยประสาทหนาขึ้น มีส่วนกระตุ้นให้ลูกมีระดับสติปัญญาดีขึ้น
4 สารอาหารบำรุงสมองสำหรับลูกน้อย
มีสารอาหารสำคัญบางชนิดถือว่าเป็นอาหารสมองของเด็ก ซึ่งคุณแม่ควรให้ลูกได้รับสารอาหารบำรุงสมองเหล่านี้อย่างเพียงพอ ได้แก่...
-
ดีเอชเอและเออาร์เอ
ดีเอชเอและเออาร์เอ เป็นสารอาหารในน้ำนมแม่ในรูปแบบกรดไขมันที่มีความจำเป็นต่อการเติบโตและพัฒนาการทางสมองของเด็ก เพราะเป็นองค์ประกอบหลักของไขมันในเซลล์สมองและจอประสาทตา เป็นส่วนประกอบของเยื่อหุ้มเซลล์ประสาท ทำให้เซลล์ประสาทไวต่อการรับส่งข้อมูลระหว่างสมองและส่วนต่างๆ ของร่างกาย ซึ่งเป็นพื้นฐานของพัฒนาการทางสมองและทำให้เรียนรู้ได้เร็ว
ทารกแรกเกิดถึง 6 เดือน ต้องได้รับดีเอชเอและเออาร์เอจากนมแม่ เด็กที่ได้รับกรดไขมันตัวนี้ไม่เพียงพอในช่วงที่สมองกำลังเริ่มพัฒนา จะทำให้ระดับ IQ ลดลง นักวิจัยแนะนำให้แม่ที่ให้นมลูกควรได้รับกรดไขมันดีเอชเออย่างเพียงพอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระยะ 3 เดือนแรกของการให้นมลูก หากคุณแม่มีความจำเป็นไม่สามารถให้ลูกกินนมแม่ได้ อาจต้องพิจารณาเลือกนมที่ส่วนผสมของดีเอชเอและเออาร์เอ ให้ลูกกิน
-
MFGM (Milk Fat Globule Membrane)
MFGM คือเยื่อหุ้มอนุภาคไขมันที่พบในน้ำนมแม่ นมแม่มีกรดไขมันหลายชนิด รวมทั้งดีเอชเอและเออาร์เอ เมื่อกรดไขมันเหล่านี้ถูกผลิตออกมาจากต่อมผลิตน้ำนม เซลล์ไขมันจะถูกห่อหุ้มด้วยเยื่อบางๆ ที่เรียกว่า MFGM หรือเยื่อหุ้มอนุภาคไขมันในนม ซึ่งเยื่อหุ้มนี้ช่วยให้เซลล์ไขมันคงรูปอยู่ได้ในน้ำนม MFGM ประกอบด้วยสารอาหารต่างๆ ที่พบในนมแม่ เช่น โปรตีนต่างๆ และไขมันเชิงซ้อน ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นสารที่มีประโยชน์ส่งผลดีต่อร่างกายและสมอง
จากงานวิจัยทางคลินิกพบว่า เด็กที่ได้รับ MFGM ร่วมกับดีเอชเอ มีระดับคะแนนพัฒนาการทางสติปัญญาสูงกว่าเด็กที่ได้รับดีเอชเอ เพียงอย่างเดียว นอกจากนั้นจากการทดลองในห้องปฏิบัติการ เพื่อศึกษาการทำงานของ MFGM พบว่า เมื่อใช้สารอาหาร MFGM ทำงานร่วมกับดีเอชเอ ที่เวลา 21 วัน จะช่วยเพิ่มโอกาสการเชื่อมต่อเซลล์สมองมากกว่าการใช้ ดีเอชเอ เพียงอย่างเดียว*
-
ทอรีน
ทอรีน เป็นสารอาหารบำรุงสมองที่มีความสำคัญต่อพัฒนาการของระบบประสาท โดยเฉพาะสมองของทารกแรกเกิด ร่างกายของเด็กที่กำลังเจริญเติบโตจะต้องการทอรีนไปใช้มาก
-
โคลีน
โคลีน เป็นสารอาหารในนมแม่ที่สำคัญเพราะช่วยในการสื่อสัญญาณระหว่างเซลล์ การสื่อสัญญาณประสาทช่วยพัฒนาระดับสติปัญญา ดังนั้นโคลีนจึงมีบทบาทสำคัญในการสร้างสารสื่อสัญญาณประสาท เพื่อให้การสื่อสารระหว่างเซลล์เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ เป็นโครงสร้างหลักของเซลล์ต่างๆ รวมทั้งเซลล์สมอง ช่วยพัฒนาการเรียนรู้และความจำ
ดังนั้นเพื่อลูกน้อยและการพัฒนาสมองดี คุณแม่ต้องให้ลูกได้รับสารอาหารพัฒนาสมองเหล่านี้อย่างต่อเนื่อง หลัง 1ขวบปีแรก ลูกน้อยก็ยังต้องได้รับสารอาหารบำรุงสมองเหล่านี้อย่างครบถ้วน โดยได้จากการกินอาหารหลัก 3 มื้อ และจากการกินนมที่เสริมสารอาหารเหล่านี้ค่ะ
สารอาหารในนมแม่ดีที่สุดต่อสมองเด็ก
ทำไมถึงบอกว่านมแม่ดีต่อสมองและร่างกายของลูกมากที่สุด เพราะสารอาหารที่พบในนมแม่อย่าง MFGM เยื่อหุ้มอนุภาคไขมันในน้ำนม ช่วยให้เซลล์ไขมันคงรูปอยู่ได้ในน้ำนม MFGM ประกอบด้วยสารอาหารต่างๆ เช่น โปรตีนต่างๆ และไขมันเชิงซ้อน ซึ่งล้วนแต่เป็นสารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายและสมองเด็ก และมีดีเอชเอ กรดไขมันที่ช่วยพัฒนาสมองเด็กนั่นเอง
นมแม่ดีที่สุดโดยเฉพาะน้ำนมเหลืองที่มีแลคโตเฟอร์ริน
เพราะในน้ำนมเหลืองมี แลคโตเฟอร์ริน โปรตีนในนมแม่ที่จะพบได้มากที่สุดในน้ำนมเหลือง หรือน้ำนมระยะแรกที่จะไหลออกมาใน 1-3 วันแรกหลังคลอด ซึ่งทำหน้าที่ต่อต้านเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส และเชื้อรา จึงช่วยส่งเสริมภูมิคุ้มกันให้ลูกน้อย
*Reference: NeuroProof report for Mead Johnson Nutrition Veereman-Wauters G, Staelens S, Rombaut R, et al. Milk fat globule membrane (INPULSE) enriched formula milk decreases febrile episodes and may improve behavioral regulation in young children. Nutrition. 2012;28:749-752.
