ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล
แม้จะต้องการให้ลูกกินนมแม่แบบร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่ก็มีเหตุผลบางอย่างที่ทำให้คุณแม่บางคนใช้นมผงเสริมให้ลูก ด้วยการนำนมแม่มาผสมนมผงลงไปในขวดเดียวกัน ซึ่งอาจมีคำถามว่าสามารถทำได้มั้ย คำตอบคือ คุณแม่สามารถทำได้ แต่มีบางเรื่องที่คุณแม่ควรรู้ก่อนจะผสมนมทั้งสองเข้าด้วยกัน โดยเฉพาะควรทำตามคำแนะนำในการชงนมผง สัดส่วนการผสมนม เพราะหากผสมไม่ถูกต้องอาจส่งผลเสียต่อลูกน้อยได้
เหตุผลที่ต้องนำนมแม่ผสมนมผง
เหตุผลที่คุณแม่ต้องใช้วิธีนมแม่ผสมนมผงให้ลูกกิน มีดังนี้
-
นมแม่มีไม่พอ แม้จะพยายามจะเพิ่มปริมาณน้ำนมอย่างไร คุณแม่ก็พบว่านมแม่มีไม่พอต่อความต้องการของลูกจึงต้องเสริมด้วยนมผง ขณะเดียวกันลูกก็ได้ยังได้รับคุณค่าสารอาหารต่างๆ ที่มีอยู่ในนมแม่อยู่
-
ต้องการพักบ้าง การให้ลูกกินนมแม่ที่ได้จากการปั๊มผสมนมผงเป็นวิธีที่จะทำให้คุณแม่ได้นอนหลับบ้าง เพราะคุณพ่อสามารถให้นมแทนคุณแม่ได้ในตอนกลางคืน
-
กลับไปทำงาน เมื่อคุณแม่กลับไปทำงาน เพื่อความสะดวกและให้ลูกได้กินนมแม่ด้วย คุณแม่จึงใช้วิธีผสมนมแม่ด้วยนมผง
-
ลูกมีน้ำหนักตัวน้อยกว่าเกณฑ์ ทำให้คุณแม่ต้องการที่จะเสริมนมผงให้ลูกเพื่อเพิ่มน้ำหนัก
ข้อควรระวังในการใช้นมแม่ผสมนมผง
-
ไม่ควรละลายนมผงลงไปในนมแม่โดยตรง นมผงนั้นมีปริมาณแคลอรี่และสารอาหารที่เหมาะกับปริมาณน้ำตามสัดส่วนที่แนะนำ การชงนมผงจึงให้ใช้น้ำเปล่าในสัดส่วนที่มีการแนะนำเท่านั้น ห้ามใช้ของเหลวอื่นแม้แต่นมแม่ เพราะจะทำให้ความเข้มข้นของนมที่ได้มากกว่าปกติ ลำไส้และไตของทารกยังพัฒนาไม่เต็มที่ จึงมีความสามารถในการย่อยและกำจัดของเสียได้จำกัด
-
นมแม่ลดประสิทธิภาพลง มีงานวิจัยว่าชงนมผงตามสัดส่วนแล้วเทผสมกับนมแม่ พบว่าจะทำให้ฤทธิ์ของสารต่างๆ ในนมแม่ทำงานได้ลดลง เช่น ทำให้ประสิทธิภาพในการกำจัดเชื้อโรคลดลง
ขั้นตอนการผสมนมผงกับนมแม่
-
ล้างมือให้สะอาด
-
ทำความสะอาดขวดนม จุกนม และนึ่งอุปกรณ์ที่ต้องใช้ชงนมทุกชิ้นเพื่อฆ่าเชื้อโรค
-
ต้มน้ำให้เดือดจนเห็นฟองอากาศผุดขึ้นมา ทิ้งไว้ให้เย็นลงที่อุณหภูมิห้อง
-
ชงนมผงครึ่งหนึ่งของปริมาณนมแม่ที่ลูกกินในแต่ละครั้ง เช่น ถ้าปกติลูกกินนมแม่ 4 ออนซ์ ก็ชงนมผงตามสัดส่วนที่ผลิตภัณฑ์นมกำหนดให้ได้ปริมาณ 2 ออนซ์ เพื่อไปผสมกับนมแม่อีก 2 ออนซ์
-
ปิดฝาขวด แกว่งขวดเบาๆ ไม่จำเป็นต้องเขย่าแรง เพื่อให้นมผงละลาย และป้องกันการเกิดฟอง
-
เปิดฝาขวด เทนมแม่ 2 ออนซ์ ใส่ขวดนมผงที่ชงแล้วนั้น ปิดฝาขวด
-
แกว่งขวดให้นมทั้งสองเข้ากัน
-
ถ้าลูกกินนมที่อุณหภูมิห้องได้ก็ให้ลูกกินเลย แต่หากลูกชอบกินนมอุ่นก็ให้วางขวดนมในหม้อที่มีน้ำร้อนหรือในเครื่องอุ่นนม แต่ห้ามอุ่นน้ำนมโดยตรงบนเตาหรือไมโครเวฟ เพราะจะทำลายสารอาหารที่อยู่ในนม
-
หากนำนมไปอุ่นก็ให้หยดนมบนหลังมือเพื่อทดสอบว่านมไม่ร้อนเกินไป ก่อนให้ลูกกิน
-
หากลูกกินนมแม่ผสมนมผงนี้ไม่หมดให้ทิ้งไปเลย ไม่นำไปแช่ตู้เย็นหรือกินซ้ำอีก
นมแม่สลับนมผง อีกหนึ่งวิธีที่ทำได้
หากคุณแม่มีน้ำนมไม่เพียงพอ นอกจากการให้ลูกกินแม่ผสมนมผงในขวดเดียว ซึ่งอาจมีข้อต้องระวังดังกล่าวแล้ว คุณแม่ยังสามารถเลือกวิธีให้ลูกกินนมแม่สลับกับการให้นมผงได้ โดยให้สลับกันเป็นมื้อ
-
มื้อแรก ให้ลูกกินนมแม่จนอิ่ม
-
มื้อสอง ให้ลูกกินนมผงจนอิ่ม
-
มื้อสาม ให้ลูกกินนมแม่จนอิ่ม
หลังจากให้นมแม่มื้อแรก ลูกอาจหิวเร็วเพราะได้กินนมแม่น้อย ลูกอาจร้องหิวเมื่อนอนได้เพียง 2-2.5 ชั่วโมง เมื่อถึงมื้อที่จะต้องให้นมผง ลูกจะดูดนมได้มากและจะนอนนานถึง 3 ชั่วโมง ดังนั้น ระยะห่างระหว่างเวลาให้นมแต่ละมื้อจึงไม่จำเป็นต้องเท่ากันเสมอไป แต่การให้นมลูกด้วยวิธีสลับเช่นนี้ไปเรื่อยๆ นมแม่อาจมีมากขึ้น จนกระทั่งช่วงห่างระหว่างเวลาให้นมแม่นานขึ้นใกล้เคียงกับเวลาให้นมผง ในที่สุดคุณแม่อาจสามารถให้นมแม่ได้เพียงอย่างเดียวก็ได้
ในกรณีที่นมแม่มีน้อยและคุณแม่ต้องไปทำงาน คุณแม่ควรให้นมแม่ตอนกลางคืนและตอนเช้า ส่วนตอนกลางวันก็ให้ลูกกินนมผง เพื่อคุณแม่จะได้มีโอกาสในการใช้เวลาร่วมกันกับลูกและไม่ต้องลุกขึ้นมาชงนมตอนกลางคืนนั่นเอง
นมแม่ดีที่สุดโดยเฉพาะน้ำนมเหลืองที่มีแลคโตเฟอร์ริน
แลคโตเฟอร์ริน โปรตีนในนมแม่ที่จะพบได้มากที่สุดในน้ำนมเหลือง หรือน้ำนมระยะแรกที่จะไหลออกมาใน 1-3 วันแรกหลังคลอด ซึ่งทำหน้าที่ต่อต้านเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส และเชื้อรา จึงช่วยส่งเสริมภูมิคุ้มกันให้ลูกน้อย
