ตุ่มขาวในปากทารกคืออะไร ลูกมีตุ่มขึ้นที่เหงือกทำอย่างไรดี

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• ตุ่มขาวในปากทารก คืออะไร
• ตุ่มสีขาวที่เหงือกทารก เกิดจากอะไร
• ลูกมีตุ่มขึ้นที่เหงือก อันตรายไหม
• ลูกมีตุ่มขาวในปาก รักษาอย่างไร
• ตุ่มขาวในปากทารก กับการดูแลที่คุณพ่อคุณแม่ควรรู้
• เลือกโภชนาการที่มี MFGM ช่วยให้ลูกน้อยมี IQ/EQ ที่เหนือกว่าตั้งแต่ 5 ปีแรก 
  
  

ช่วงวัยทารกโดยเฉพาะตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุประมาณ 6 เดือน ร่างกายของลูกน้อยยังอยู่ในระยะพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นระบบย่อยอาหาร การมองเห็น หรือแม้แต่ภายในช่องปาก พ่อแม่หลายคนอาจตกใจเมื่อสังเกตพบตุ่มขาวในปากทารก เหงือกมีจุดสีขาวเล็ก ๆ หรือลูกมีตุ่มขึ้นที่เหงือก ซึ่งดูคล้ายตุ่มหนองหรือแผลเล็ก ๆ บางรายอาจมีหลายตุ่ม บางรายมีเพียงจุดเดียวจนอดคิดไม่ได้ว่า ลูกไม่สบายหรือเปล่า?

ในบทความนี้ Enfa จะพาไปหาคำตอบอย่างละเอียด พร้อมคำแนะนำการดูแลที่เหมาะสม เพื่อให้พ่อแม่เบาใจและดูแลลูกได้อย่างถูกวิธีกันค่ะ 

ตุ่มขาวในปากทารก คืออะไร

ตุ่มขาวในปากทารก คือ ตุ่มหรือจุดสีขาวเล็ก ๆ ที่มักพบได้ในช่องปากของทารก โดยเฉพาะบริเวณเหงือก เพดานปาก กระพุ้งแก้ม หรือริมฝีปากด้านใน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นภาวะปกติในช่วงวัยทารก และมักหายได้เองโดยไม่ต้องรักษา ตุ่มขาวเหล่านี้มีสาเหตุที่แตกต่างกันไป เช่น

ตุ่มไข่มุกเอปสไตน์ (Epstein's pearls)

ลักษณะเป็นถุงซีสต์เล็ก ๆ ที่เกิดจากเศษเซลล์เยื่อบุช่องปากระหว่างพัฒนาการในครรภ์ พบได้บ่อยที่เพดานปากช่วงใกล้เหงือก มักหายไปเองในไม่กี่สัปดาห์

ตุ่มไข่มุกในเหงือก (Gingival cysts of the newborn)

ลักษณะคล้าย Epstein’s pearls แต่ขึ้นที่เหงือก เกิดจากเซลล์เยื่อบุเหงือกที่สะสมตัวเป็นถุงน้ำขนาดเล็ก

ภาวะติดเชื้อราในปาก (Oral thrush)

โดยหากตุ่มหรือคราบขาวกระจายกว้าง มีลักษณะเหมือนคราบนมข้นที่เช็ดไม่ออก และทารกมีอาการเจ็บหรือไม่สบายเวลาให้นม อาจเป็นการติดเชื้อราแคนดิดา (Candida albicans) ซึ่งต้องได้รับการรักษา

ฟันขึ้นใหม่ (Eruption cyst หรือ Eruption hematoma)

มักเป็นตุ่มนูนใสหรือสีม่วงเล็กน้อย บริเวณเหงือก ที่เกิดจากฟันกำลังจะโผล่ขึ้นมา

ตุ่มสีขาวที่เหงือกทารก เกิดจากอะไร

ตุ่มสีขาวที่เหลือทารก หรือเหงือกมีจุดสีขาวเล็กๆ ทารก เกิดขึ้นจากกระบวนการพัฒนาของเซลล์ในช่องปากและเหงือก ซึ่งในช่วงก่อนคลอดร่างกายทารกมีการสร้างเซลล์ผิวจำนวนมาก หากมีเซลล์เคราตินสะสมอยู่โดยไม่หลุดลอกตามปกติ ก็จะกลายเป็นตุ่มเล็ก ๆ โดยทั่วไปแบ่งได้เป็น 3 สาเหตุหลัก คือ

• เศษเคราตินสะสม (Epstein Pearls)
• ต่อมเมือกที่เหลือจากระยะสร้างอวัยวะในครรภ์ (Bohn’s Nodules)
• ถุงเหงือก (Dental Lamina Cysts) ที่มักพบช่วงฟันกำลังจะเริ่มพัฒนา

ทั้งนี้ ทั้งหมดนี้ไม่ใช่โรค ไม่ต้องเจาะออก และมักหายไปได้เองค่ะ

ลูกมีตุ่มขึ้นที่เหงือก อันตรายไหม

ส่วนใหญ่แล้ว ลูกมีตุ่มขึ้นที่เหงือกถือว่าไม่อันตราย เพราะตุ่มเหล่านี้ไม่มีผลต่อสุขภาพ ไม่มีอาการเจ็บปวด หรือมีอาการอื่นร่วมด้วย อย่างไรก็ตามคุณแม่ควรระวังในกรณีต่อไปนี้

• ตุ่มมีขนาดโตขึ้นเรื่อย ๆ หรือมีเลือดออก
• ลูกไม่ดูดนมหรือร้องไห้ทุกครั้งที่ดูดนม
• ตุ่มเปลี่ยนสีเป็นแดงหรือมีหนอง
• มีไข้ หรือคราบขาวกระจายหลายจุด (อาจเป็นเชื้อราในปาก)

หากพบอาการเหล่านี้ ควรพาไปพบกุมารแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียดค่ะ

ลูกมีตุ่มขาวในปาก รักษาอย่างไร

ในกรณีทั่วไปตุ่มขาวในปากทารกไม่ต้องรักษาเพราะจะหายไปได้เองภายใน 1-2 สัปดาห์ หรือนานสุดไม่เกิน 2 เดือน พ่อแม่ควรดูแลช่องปากของลูกให้สะอาดอยู่เสมอ โดยทำตามวิธีต่อไปนี้

1. ใช้ผ้าก๊อซหรือผ้าสะอาดชุบน้ำต้มสุกอุ่นๆ เช็ดเหงือกวันละ 1-2 ครั้ง

2. หลีกเลี่ยงการให้ลูกอมของเล่นหรือขวดนมที่ไม่สะอาด

3. ไม่ควรใช้ยาหรือสมุนไพรใด ๆ ทาในช่องปากลูก หากไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์

แต่หากแพทย์วินิจฉัยว่าเป็น เชื้อราในปาก (oral thrush) ซึ่งจะมีลักษณะเป็นคราบหนาขาวลอกยาก แพทย์อาจจ่ายยาฆ่าเชื้อรา เช่น Nystatin ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยของแพทย์ ไม่ควรซื้อยามาใช้เอง

ตุ่มขาวในปากทารก กับการดูแลที่คุณพ่อคุณแม่ควรรู้

สิ่งสำคัญที่พ่อแม่ควรรู้เกี่ยวกับตุ่มขาวในปากทารก คือ ไม่ควรตื่นตระหนกเกินไปเมื่อลูกมีตุ่มขาวในปาก เพราะภาวะนี้ไม่ใช่อาการป่วย แต่ควรใช้โอกาสนี้ในการเรียนรู้การดูแลช่องปากลูกอย่างเหมาะสม คือ

• หมั่นตรวจช่องปากลูก โดยเฉพาะหลังอาบน้ำหรือก่อนนอน
• สร้างสุขนิสัยในการดูแลช่องปากตั้งแต่ยังไม่มีฟัน ด้วยการเช็ดเหงือกอย่างเบามือ
• ระวังไม่ใช้ยาสมุนไพรหรือสารใดที่ไม่ปลอดภัย
• หากไม่แน่ใจว่าคือตุ่มปกติหรือไม่ ให้ถ่ายรูปและปรึกษาแพทย์ ไม่ควรพยายามแคะ แกะ หรือบีบตุ่ม
• เสริมภูมิคุ้มกันลูกด้วยการให้นมแม่ ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงของเชื้อราในช่องปากและการติดเชื้อต่าง ๆ ได้ดี

ทั้งนี้ ตุ่มขาวในปากทารก การที่เหงือกทารกมีจุดสีขาวเล็ก ๆ เป็นอาการที่พบได้บ่อยและไม่ควรตกใจ เพราะส่วนใหญ่แล้วไม่อันตรายและไม่ต้องรักษา ตราบใดที่ไม่มีอาการเจ็บปวดหรือภาวะแทรกซ้อน การดูแลความสะอาดภายในช่องปาก และการสังเกตอาการของลูกอย่างใกล้ชิดคือสิ่งสำคัญที่สุด หากไม่แน่ใจว่าตุ่มนั้นเป็นชนิดใด ควรปรึกษากุมารแพทย์เพื่อความอุ่นใจและปลอดภัยของลูกน้อยในทุกระยะของการเติบโต

เลือกโภชนาการที่มี MFGM ช่วยให้ลูกน้อยมี IQ/EQ ที่เหนือกว่าตั้งแต่ 5 ปีแรก

น้ำนมแม่เป็นแหล่งแคลเซียมที่สำคัญที่ลูกน้อยจะได้รับ โดยควรให้น้ำนมแม่ตั้งแต่ลูกตลอดไปจนถึงอายุประมาณ 6 เดือน นอกจากนี้ในน้ำนมแม่ยังมีสารอาหารชนิดหนึ่งที่เรียกว่า “MFGM” หรือเยื่อหุ้มอนุภาคไขมันในน้ำนม (Milk Fat Globule Membrane) ประกอบด้วยโปรตีนและไขมันกว่า 150 ชนิด อย่างสปิงโกไมอิลีน ฟอสโฟไลปิด แกงกลิโอไซต์ เป็นต้น 

สารอาหารในนมแม่เหล่านี้ มีส่วนช่วยในการเสริมสร้างเส้นใยประสาท (Myelin Sheath) และเพิ่มประสิทธิภาพในการส่งสัญญาณประสาทเชื่อมต่อระหว่างเซลล์สมอง ช่วยให้สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถเรียนรู้และจดจำได้ดียิ่งขึ้น นอกจากนี้ MFGM ในนมแม่ ยังมีงานวิจัยรองรับว่า* ช่วยให้มี IQ และ EF ที่เหนือกว่าตั้งแต่ 5 ขวบปีแรก

*สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินีและศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย. นมแม่กับการพัฒนาทักษะสมองส่วน Executive Function. 2561