เลือกอ่านตามหัวข้อ

• laryngomalacia คือ
• severe laryngomalacia คือ
• โรค laryngomalacia อันตรายไหม
• ดูแลอย่างไรเมื่อลูกน้อยเป็นโรค laryngomalacia
• ลูกหายใจครืดคราด อาการที่ควรสังเกต
• ลูกน้อยเป็น laryngomalacia ควรทำอย่างไร

คุณแม่และคุณพ่อมือใหม่หลายคนคงเคยตกใจเมื่อได้ยินเสียงหายใจครืดคราดของลูกน้อย โดยเฉพาะในช่วงแรกเกิดหรือไม่กี่เดือนหลังคลอด บางครั้งอาจเข้าใจผิดคิดว่าลูกเป็นหวัด มีเสมหะ หรือเกิดจากหลอดลมตีบตัน 

แต่ความจริงแล้วอาการเหล่านี้อาจเกี่ยวข้องกับ laryngomalacia หรือ ภาวะอ่อนตัวของกล่องเสียงในทารกแรกเกิด ซึ่งบางคนอาจรู้จักในชื่ออาการอ่อนตัวของเนื้อเยื่อบริเวณกล่องเสียง จนส่งผลให้การหายใจมีเสียงผิดปกติ

หลายครอบครัวกังวลว่าภาวะนี้อันตรายไหม รักษาอย่างไร ลูกจะหายขาดได้หรือเปล่า เรามาลองทำความรู้จักว่า laryngomalacia คืออะไร ความผิดปกตินี้คุณพ่อคุณแม่ต้องกังวลแค่ไหนควรดูแลลูกน้อยอย่างไรไม่ให้เกิดปัญหาตามมา 

Laryngomalacia คืออะไร

จริงๆ แล้ว laryngomalacia คือ ความผิดปกติที่พบบ่อยที่สุดในกลุ่มความผิดปกติแต่กำเนิดของทางเดินหายใจส่วนบนของทารก และส่วนใหญ่สามารถหายเองได้เมื่อเด็กโตขึ้น คำว่า Laryngomalacia มาจากภาษากรีกและละตินผสมกัน “Laryngo” หมายถึงกล่องเสียง (Larynx) และ “malacia” หมายถึงอ่อนตัว ภาวะนี้เรียกเป็นชื่อไทยว่า กล่องเสียงอ่อนตัว, โรคหลอดลมอ่อนตัว, โรคหลอดลมหย่อน, ภาวะกล่องเสียงอ่อนยวบ, ท่อลมอ่อน, และกระดูกอ่อนของหลอดลมยังไม่แข็งแรง

โดยปกติแล้วกระดูกอ่อนจะช่วยเสริมความแข็งแรงของท่อหลอดลม ทำให้ไม่แฟบแบนขณะมีลมหายใจผ่านเข้าออก แต่จะคงความเป็นท่ออยู่ได้ แต่ทารกบางคนอาจมีการพัฒนาส่วนกระดูกอ่อนช้ากว่าปกติ ดังนั้นเวลาหายใจเข้าออก ท่อหลอดลมจะแฟบทำให้เกิดเสียงครืดคราดในลำคอได้

สาเหตุของ Laryngomalacia ปัจจุบัน ยังไม่สามารถหาสาเหตุที่แน่นอนว่าทำไมทารกบางคนถึงมีภาวะนี้ แต่เชื่อได้ว่าภาวะนี้อาจได้รับการถ่ายทอดทางพันธุกรรม (แต่ยังไม่มีหลักฐานที่แน่นอนมารองรับทฤษฎีนี้) โดยภาวะหลอดลมอ่อนตัวนี้ มักจะเกี่ยวข้องกับโรคที่ถูกถ่ายทอดทางพันธุกรรม เช่น ภาวะต่อมเพศไม่เจริญ โรคทางพันธุกรรมที่เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซมคู่ที่ 11 (Costello Syndrome) เป็นต้น 

ลักษณะเสียง และอาการที่พบบ่อยของ Laryngomalacia นั้นมักพบว่า เสียงหายใจดังครืดคราด โดยเฉพาะเวลาหายใจเข้า อาการมักชัดเจนมากขึ้นเมื่อร้องไห้ ตื่นเต้น หรือตอนกินนม เพราะกล่องเสียงจะถูกกระตุ้น โดยเสียงจะลดลงเมื่อเด็กนอนคว่ำหรือนั่งตัวตรง เพราะแรงโน้มถ่วงช่วยดึงเนื้อเยื่อไม่ให้หย่อนลง

ส่วนใหญ่แสดงอาการตั้งแต่ 2 สัปดาห์แรกหลังคลอด แต่บางรายอาจเห็นชัดเจนหลัง 1 เดือน อาการมักเป็นมากขึ้นในช่วง 4-8 เดือนแรก และจะค่อย ๆ ดีขึ้นเมื่ออายุ 12-18 เดือน
สำหรับการวินิจฉัย Laryngomalacia แพทย์อาจตรวจโดยการส่องกล้อง (Flexible Fiberoptic Laryngoscopy) ผ่านทางจมูกหรือปาก เพื่อดูว่าเนื้อเยื่อบริเวณขอบกล่องเสียงหย่อนลงระหว่างหายใจเข้าจริงหรือไม่ ในกรณีที่อาการไม่ชัดเจนหรือเด็กมีปัญหาระบบหายใจอื่น ๆ ร่วม แพทย์อาจตรวจภาพถ่ายเอ็กซ์เรย์หรือใช้เทคนิคเพิ่มเติม

Severe Laryngomalacia คืออะไร

แม้ว่า Laryngomalacia ส่วนใหญ่จะเป็นชนิดไม่รุนแรง และหายได้เองเมื่อกล่องเสียงพัฒนาแข็งแรงขึ้นตามอายุ แต่ก็ยังมีบางรายที่เกิดภาวะรุนแรง หรือ Severe Laryngomalacia คือ เด็กมีอาการ Laryngomalacia รุนแรง ที่รบกวนการดำเนินชีวิตประจำวันของเขา หรืออาจเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน เช่น ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ การขาดออกซิเจน หรือการกินนมยากลำบาก

เกณฑ์ที่บ่งชี้ว่าอาจเป็น severe laryngomalacia

• หายใจลำบากอย่างเห็นได้ชัด เด็กร้องหายใจฟืดฟาด แม้ในช่วงที่สงบ ไม่ได้ร้องไห้หรือออกแรง
• มีภาวะหยุดหายใจชั่วขณะ (Apnea) โดยเฉพาะขณะหลับ หากนานเกินไปอาจทำให้ค่าออกซิเจนในเลือดต่ำ
• น้ำหนักตัวขึ้นช้า หรือมีปัญหาในการกินนม เนื่องจากต้องหยุดหายใจระหว่างดูดนมหรือเหนื่อยง่าย ทำให้กินได้น้อย
• ภาวะรุนแรงด้านอื่น ๆ เช่น กระดูกซี่โครงบุ๋มเวลาหายใจ (Chest Retractions), ตัวเขียวเมื่อร้องไห้นาน ๆ

อาการมีความรุนแรงมากแค่ไหน
ในเด็กที่เป็น Severe Laryngomalacia อาจมีความผิดปกติที่กว้างขวางหรือมากกว่าในโครงสร้างกล่องเสียง เช่น ขอบกล่องเสียงด้านบน (Supraglottic) หย่อนไปมาก หรือเนื้อเยื่อขยายเกินกว่าปกติ ส่งผลให้ทางเดินหายใจตีบในระดับที่อันตราย กระทบต่อการแลกเปลี่ยนออกซิเจน

จำเป็นต้องรักษาเฉพาะทางหรือไม่
เมื่อวินิจฉัยแล้วว่าอยู่ในระดับรุนแรง แพทย์หู คอ จมูก หรือศัลยแพทย์ทางเดินหายใจเด็ก อาจแนะนำวิธีการรักษาด้วยการผ่าตัดลดเนื้อเยื่อส่วนเกิน (Supraglottoplasty) เพื่อเปิดทางเดินหายใจให้กว้างขึ้น หรือในกรณีรุนแรงมากอาจต้องใส่ท่อช่วยหายใจชั่วคราว

โรค Laryngomalacia อันตรายไหม

เมื่อได้ยินชื่อว่าเป็น “โรค” หรือ “ภาวะผิดปกติ” เกี่ยวข้องกับทางเดินหายใจของลูกน้อย ก็อาจสร้างความวิตกให้คุณพ่อคุณแม่ไม่น้อย สำหรับ โรค Laryngomalacia อันตรายไหม ส่วนใหญ่เป็นชนิดไม่รุนแรง โดยกรณี “Mild Laryngomalacia” หรือชนิดไม่รุนแรง จะมีสัดส่วนในการเป็นมากถึง 90% ขึ้นไปของผู้ป่วย โดยโรค Laryngomalacia เด็กมักมีเสียงหายใจครืดคราด แต่สามารถกินนมได้ปกติ เจริญเติบโตตามวัย เมื่อโตขึ้นประมาณ 1-2 ปี อาการจะลดลงอย่างชัดเจน และหายไปเองในที่สุด

ส่วนกรณีที่ต้องเฝ้าระวัง คุณพ่อคุณแม่ต้องสังเกตอาการในกลุ่ม Severe Laryngomalacia เช่น หายใจลำบาก ไซนัสอักเสบเรื้อรัง หรือหยุดหายใจขณะหลับ บางกรณีอาจมีการขาดออกซิเจนเรื้อรัง หรือมีภาวะกรดไหลย้อน (GERD) ร่วมด้วย ก็เป็นสิ่งที่ต้องประเมินอย่างต่อเนื่อง เพราะปัญหากรดไหลย้อนอาจกระตุ้นอาการหายใจครืดคราดมากขึ้น หรือทำให้มีปัญหาในการกิน นี่คือตัวชี้ว่าควรพาไปพบแพทย์ทันที

นอกจากนั้น ควรต้องระวังภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนี้ 

• หยุดหายใจขณะหลับ (Obstructive Sleep Apnea) ในบางรายที่กล่องเสียงตีบมาก อาจมีภาวะหยุดหายใจสั้น ๆ ระหว่างนอนหลับ
• เติบโตช้า (Failure to Thrive) เพราะเด็กเหนื่อยง่าย กินนมน้อย หรือมีกรดไหลย้อน ส่งผลต่อการได้รับสารอาหาร
• ปอดอักเสบหรือการติดเชื้อทางเดินหายใจ เนื่องจากเด็กอาจต้องออกแรงหายใจมากกว่าปกติ ทำให้เสี่ยงต่อการสำลักหรือเกิดการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจได้ถ้าไม่ระวัง

ดูแลอย่างไรเมื่อลูกน้อยเป็นโรค Laryngomalacia

เมื่อรู้แล้วว่าโรคนี้ไม่ถึงกับอันตรายมากในกรณีทั่วไป แต่ก็ยังต้องการการใส่ใจดูแลเป็นพิเศษ เพราะเกี่ยวข้องกับระบบหายใจ และอาจกระทบต่อพัฒนาการในช่วงแรกของลูก เรามาดูแนวทางการดูแลเบื้องต้นที่สามารถทำได้ที่บ้าน รวมถึงวิธีการรักษาที่แพทย์อาจแนะนำ

การดูแลเบื้องต้นที่บ้าน

1.สังเกตอาการอย่างใกล้ชิด
จดบันทึกความถี่ของเสียงหายใจครืดคราด หรือเวลาที่เสียงดังขึ้นชัดเจน เช่น หลังร้องไห้นาน ๆ หรือหลังดูดนม สังเกตสีหน้าหรือสีผิวของลูก หากมีอาการตัวเขียว (Cyanosis) หรือซีดลง อาจบ่งบอกว่าขาดออกซิเจน

2.ปรับท่าการนอนและการอุ้ม
เด็กที่มีภาวะ Laryngomalacia มักหายใจได้ดีขึ้นเมื่ออยู่ในท่ากึ่งตั้ง หรือท่านอนคว่ำบนอกแม่ (แต่ควรระวังความปลอดภัยเรื่องการหายใจในท่านอนคว่ำ) หากลูกชอบนอนหงาย ลองปรับหัวเตียงให้ยกสูงเล็กน้อย ช่วยลดแรงกดบริเวณคอ

3.จัดสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
รักษาอากาศให้ปลอดโปร่ง หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น เช่น ฝุ่น ควันบุหรี่ หรือกลิ่นฉุน ที่อาจทำให้ลูกหายใจลำบาก ปรับอุณหภูมิห้องไม่ให้ร้อนหรือเย็นเกินไป เพราะอากาศแห้งอาจกระตุ้นให้เกิดความระคายเคืองของทางเดินหายใจ

4.บริหารการกินนม
เด็กบางคนจะเหนื่อยหอบหลังดูดนมได้สักระยะ คุณแม่อาจต้องแบ่งเวลาการป้อนนมให้ถี่ขึ้น แต่ปริมาณลดลง เพื่อให้ลูกได้รับสารอาหารเพียงพอโดยไม่เหนื่อยเกินไป หากลูกมีปัญหาเรื่องกรดไหลย้อน ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาแนวทางในการดูแลอาการนี้

การรักษาทางการแพทย์
1.การใช้ยาลดกรดไหลย้อน
อาการกรดไหลย้อนอาจกระตุ้นอาการ Laryngomalacia ให้แย่ลงได้ การให้ยาลดกรดช่วยทำให้อาการครืดคราดเบาลง

2.การเฝ้าติดตามด้วยอุปกรณ์วัดออกซิเจน
ในรายที่สงสัยว่ามีปัญหาการหายใจขณะหลับหรือขณะดูดนม อาจต้องเฝ้าระวังด้วยการวัดค่าออกซิเจนในเลือดอย่างสม่ำเสมอ

3.การผ่าตัด 
หากภาวะ Severe Laryngomalacia มีอาการรุนแรง แพทย์อาจพิจารณาผ่าตัดเปิดขยายหรือเล็มเนื้อเยื่อที่หย่อน เพื่อเปิดทางเดินหายใจให้กว้างขึ้น หลังผ่าตัด เด็กมักฟื้นตัวได้ดีในเวลาไม่นาน และอาการหายใจครืดคราดจะดีขึ้น

4.การดูแลพิเศษใน ICU
ถ้าเด็กมีภาวะหยุดหายใจบ่อย ๆ หรือขาดออกซิเจนขั้นวิกฤติ อาจต้องอยู่ในหอผู้ป่วยวิกฤติเด็ก เพื่อเฝ้าติดตามอย่างใกล้ชิด รวมถึงอาจใช้เครื่องช่วยหายใจในบางช่วง

การดูแลขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของโรค Laryngomalacia หากไม่รุนแรงมาก คุณแม่สามารถสังเกตอาการและปรับสภาพแวดล้อมได้เองเป็นส่วนใหญ่ แต่ถ้าเข้าข่ายมีภาวะ Severe Laryngomalacia อาจต้องมีการรักษาในอีกระดับ

ลูกหายใจครืดคราด อาการสำคัญที่คุณพ่อคุณแม่มือใหม่ควรสังเกต

การได้ยินเสียงหายใจครืดคราดในเด็กแรกเกิดไม่ใช่เรื่องปกติเสมอไป แต่อาจเกิดจากหลากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นไขในจมูก เสมหะ หรือภาวะอย่าง Laryngomalacia การแยกแยะอาจไม่ง่ายสำหรับคุณพ่อคุณแม่มือใหม่ ดังนั้น การหมั่นสังเกตและบันทึกอาการจะช่วยให้เราทันกับอาการได้เร็วขึ้น ดังนี้ 

1.ลักษณะของเสียงหายใจที่ควรระวัง

• เสียงครืดคราด (Stridor) โดยเฉพาะเมื่อเด็กหายใจเข้า ถือเป็นหนึ่งในอาการที่มักพบกับความผิดปกติบริเวณทางเดินหายใจ
• เสียงหวีดแหลม (Wheezing): มักเป็นลักษณะที่คล้ายคลึงกับปัญหาหลอดลมเล็กในปอด เช่น หอบหืด หรือหลอดลมอักเสบ
• เสียงคัดจมูกตลอดเวลา: อาจเกิดจากน้ำมูกหรือแพ้อากาศ ควรเช็กดูว่าไม่มีสิ่งแปลกปลอมในจมูก
  

2.ปัจจัยแวดล้อมที่เกี่ยวกับลักษณะการหายใจ

• ท่านอน: หากเสียงหายใจเบาลงเมื่อลูกนอนคว่ำหรือเอียงข้าง อาจบ่งบอกถึงภาวะที่เกี่ยวข้องกับกล่องเสียงหรือลำคออย่างอาการ Laryngomalacia ได้
• อารมณ์/การร้องไห้: หากร้องไห้แล้วเสียงหายใจดังขึ้น อาจเป็นอีกสัญญาณว่าทางเดินหายใจส่วนบนผิดปกติ
• กินนม: เด็กอาจหยุดหรือสะดุ้งตอนกินนมเพราะหายใจไม่ทัน ถ้าเกิดบ่อย ๆ ควรสงสัยถึงปัญหาโครงสร้างของทางเดินหายใจ
  

ข้อควรทำเมื่อได้ยินเสียงหายใจครืดคราดบ่อย ๆ

• จดบันทึกลักษณะเสียงและช่วงเวลาที่เกิด เช่น เกิดหลังตื่นนอนหรือหลังร้องไห้
• สังเกตสีผิวและพฤติกรรม ถ้าเด็กดูปกติ ร่าเริง น้ำหนักขึ้นตามเกณฑ์ ไม่มีอาการตัวเขียว ก็อาจไม่น่าห่วงเท่ากับกรณีที่ลูกดูอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร หรือหยุดหายใจเป็นพัก ๆ
• ปรึกษากุมารแพทย์ เพื่อหาต้นตอที่แท้จริง หากจำเป็นอาจต้องส่องกล้องดูหรือทำการตรวจอื่น ๆ
  

เมื่อลูกน้อยเป็น Laryngomalacia พ่อแม่ควรทำอย่างไร

• เสียงหายใจมักเด่นชัดตั้งแต่เดือนแรก ๆ ของชีวิต แต่ถ้าไม่แน่ใจสามารถสอบถามแพทย์เกี่ยวกับลักษณะอาการเพื่อความแน่ใจได้
• ในหลายกรณี คุณพ่อคุณแม่อาจรู้สึกว่าลูกมีเสียงหายใจดังครืดคราด หรือผิดปกติมากช่วง 4-6 เดือน แล้วค่อย ๆ หายใจเบาลง จนหายไปในช่วงขวบปีที่ 1 หรือ 2 คุณพ่อคุณแม่สามารถสร้างความมั่นใจด้วยการติดตามอาการร่วมกับแพทย์อย่างต่อเนื่องได้
• ถ้าลูกไม่มีอาการอื่น ๆ แทรกซ้อน แพทย์อาจนัดติดตามดูพัฒนาการทุกเดือนหรือทุก 2-3 เดือน
  หากสงสัยว่ามีกรดไหลย้อนร่วมด้วย หรือมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ อาจต้องได้รับการตรวจเพิ่มเติม เช่น Sleep Study หรือการตรวจวัดระดับออกซิเจนในเลือด
• อาการลูกหายใจครืดคราดเป็นสัญญาณที่สำคัญ คุณพ่อคุณแม่ควรสังเกตอย่างใกล้ชิด หากเสียงดังมากขึ้นเรื่อย ๆ หรือมีอาการผิดปกติอื่น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยว่าเกี่ยวข้องกับ laryngomalacia หรือไม่ หรือมีภาวะอื่นร่วมด้วย การรู้เร็วย่อมแก้ไขได้ง่ายและลดความกังวลในระยะยาว

ภูมิแพ้ป้องกันได้ เริ่มต้นวันนี้ เพื่ออนาคตที่ไม่แพ้

หากลูกมีสัญญาณที่น่าจะเป็นอาการภูมิแพ้ ควรพาลูกไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยทันที เพื่อจะได้ป้องกันและทำการรักษาได้ตั้งแต่ลูกยังเล็ก เพื่อให้เด็กสามารถเติบโตได้อย่างแข็งแรง เอาชนะได้ทุกอุปสรรค ไม่สะดุดทุกอาการแพ้

เพราะหากคุณพ่อคุณแม่ละเลย ปล่อยให้ลูกเป็นภูมิแพ้ต่อไปเรื่อย ๆ เด็กมีโอกาสเสี่ยงที่จะเกิดภูมิแพ้ลูกโซ่ ซึ่งภูมิแพ้ลูกโซ่ก็คือเมื่อลูกเป็นภูมิแพ้ชนิดใดชนิดหนึ่ง ก็เสี่ยงที่จะเกิดภูมิแพ้ชนิดอื่น ๆ ตามมาได้เมื่ออายุมากขึ้น

มากไปกว่านั้น คุณพ่อคุณแม่ยังสามารถป้องกันภูมิแพ้ในเด็กได้ด้วยวิธีเหล่านี้

• ให้ลูกได้กินนมแม่เพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง
• หลีกเลี่ยงสิ่งที่สามารถกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ได้
• หากคุณแม่ไม่สามารถให้นมแม่ได้ ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

ในกรณีที่คุณแม่น้ำนมไม่เพียงพอหรือไม่สามารถให้นมแม่ได้ ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ซึ่งแพทย์มักแนะนำ* โปรตีนที่ผ่านการย่อยอย่างละเอียด (eHP) ซึ่งมีคุณสมบัติ Hypoallergenic ไม่ก่อให้เกิดอาการแพ้ และโพรไบโอติกส์ แล็กโทบาซิลลัส รามโนซัส จีจี (LGG) เสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง รวมถึงลดโอกาสในการเกิดภูมิแพ้อื่น ๆ ที่อาจตามมาในอนาคต