ลูกท้องอืด ท้องเฟ้อ เกิดจากสาเหตุไหน และบรรเทาอาการเบื้องต้นอย่างไร

ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล

อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ สามารถเกิดขึ้นได้กับเด็กทารก เนื่องจากระบบทางเดินอาหารของเด็กยังบอบบาง เอนไซม์ในการย่อยโปรตีน และแลคโตสยังทำงานไม่สมบูรณ์ ส่งผลให้โปรตีน และแลคโตสผ่านจากลำไส้เล็กไปสู่ลำไส้ใหญ่ ที่มีแบคทีเรียอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก

โดยแบคทีเรียเหล่านี้ เป็นตัวย่อยน้ำตาลแลคโตส และโปรตีนที่ตกค้างในลำไส้ จึงทำให้เกิดแก๊สในทางเดินอาหารของลูก และเป็นสาเหตุทำให้ลูกน้อยท้องอืด ท้องเฟ้อ ไม่สบายท้อง จนลูกร้องไห้กวนโยเยอย่างที่คุณแม่ประสบอยู่

ดูแลลูกน้อยอย่างไร เมื่อลูกท้องอืด ท้องเฟ้อ

เมื่อเราเข้าใจสาเหตุที่ทำให้ลูกท้องอืด ท้องเฟ้อแล้ว มาดูวิธีดูแลลูกน้อยแก้ปัญหาอาการท้องอืด และท้องเฟ้อ โดยสามารถทำได้ดังนี้

          • จัดท่าให้นมที่ถูกต้อง: เพื่อไม่ให้ลม หรืออากาศเข้าท้องลูก ขณะให้นมลูกควรยกศีรษะลูกให้อยู่สูงกว่าลำตัวเล็กน้อย
          • จับลูกไล่ลมทุกครั้งที่ลูกอิ่มนมแล้ว: คุณแม่ต้องไม่ลืมที่จะจับลูกไล่ลมเพื่อให้เรอออกมา ลูกจะได้สบายตัว และสบายท้อง
          • รักษาความสะอาดอุปกรณ์ให้นม: ต้องพิถีพิถัน ใส่ใจในการล้าง และจัดเก็บเป็นพิเศษ เพื่อป้องกันการปนเปื้อนเชื้อโรคที่อาจส่งผลให้เกิดอาการทารกท้องอืด และท้องเฟ้อได้
          • หลีกเลี่ยงอาหารที่ก่อให้เกิดแก๊สในกระเพาะ: ทารกที่กินนมแม่ คุณแม่ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่ก่อให้เกิดแก๊สในกระเพาะมาก เช่น ถั่วชนิดต่าง ๆ ผักบางชนิด เป็นต้น
          • ลองเปลี่ยนนม: หากในกรณีที่คุณแม่มีความจำเป็นต้องให้นมผง แทนการให้นมแม่ และลองทุกวิธีแล้ว ยังพบว่าลูกยังมีอาการท้องอืด ท้องเฟ้ออยู่ คุณแม่ควรปรึกษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อหาสาเหตุอาการของลูกน้อย และหาวิธีรักษาที่เหมาะสม เช่น หากลูกกินนมผง ลองปรึกษาคุณหมอเพื่อเปลี่ยนนมเป็นนมสูตรย่อยง่าย ที่มีโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน และมีน้ำตาลแลคโตสต่ำกว่านมสูตรปกติ ซึ่งจะเหมาะสมกับระบบการย่อยที่ยังบอบบางของลูก นมประเภทนี้จะช่วยให้ลูกกลับมาสบายตัว ไม่มีปัญหาท้องอืด ท้องเฟ้อ และไม่สบายท้อง

แล้วใช้สมุนไพรช่วยบรรเทาอาการลูกท้อง ท้องเฟ้อ ได้หรือไม่

ในสมัยก่อน เมื่อเด็กท้องอืด ท้องเฟ้อ ไม่สบายท้องจนร้องกวนโยเย ก็จะหาวิธีการต่าง ๆ มาบรรเทาอาการ อย่างการใช้ภูมิปัญญาไทยในการใช้สมุนไพรมาบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ซึ่งในปัจจุบันก็ยังเป็นภูมิปัญญาไทยที่ยังคงใช้กันอยู่ เช่น

          • ใข้มหาหิงค์: สมุนไพรที่ใช้กันบ่อย และเป็นเคล็ดลับที่เหล่าคุณแม่แนะนำกัน หากลูกมีอาการท้องอืด หรือท้องเฟ้อ ใช้มหาหิงค์ทาที่ท้อง ในปัจจุบันนี้ เราสามารถหาซื้อมหาหิงค์ในรูปแบบของทิงเจอร์ได้แล้ว
          • ใช้หัวไพล ใบกะเพรา: สมุนไพรอีกชนิดที่ใช้แก้ท้องอืด นำหัวไพลสดมาตำ แล้วนำน้ำมันที่ได้มาทาบริเวณท้องของลูก เพื่อบรรเทาอาการเด็กท้องอืด หรือนำใบกะเพราที่มีติดครัวแทบทุกบ้านมาต้มให้ลูกกินน้ำ เพื่อขับลมในกระเพาะให้เด็กสบายท้อง
          • ใบพลูอังไฟ: นำใบพลู 4 – 5 ใบ มาอังไฟ หรือลนกับเทียน เพื่อให้ใบพลูอ่อน และพออุ่นแล้วนำไปวางบนท้องเด็กซ้อนกันหลายชั้น เมื่อใบพลูเย็นก็ให้เปลี่ยนใบใหม่ เชื่อว่าใบพลูมีน้ำมันหอมระเหยที่ช่วยบรรเทาอาการเด็กท้องอืด ท้องเฟ้อได้เช่นกัน

ข้อควรระวังเมื่อใช้สมุนไพรกับเด็ก

การใช้สมุนไพรแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อกับเด็กทารก ต้องคำนึงถึงข้อควรระวังเป็นพิเศษ ทั้งเรื่องปริมาณการใช้ให้เหมาะกับวัยของลูก การเลือกส่วนต่าง ๆ ของสมุนไพรมาใช้ให้ถูก แต่ละชนิดจะต้องใช้ราก ใบ ดอก หรือผล เพื่อการออกฤทธิ์ที่ได้ผล รวมถึงวิธีการใช้ ก็จะต้องศึกษาให้ดีด้วย บางชนิดต้องนำมาต้ม บางชนิดต้องใช้สดถึงจะช่วยลดอาการของลูกได้ หากใช้ไม่ถูกวิธี ผลที่คิดว่าจะดี อาจกลายเป็นผลเสีย คุณแม่จึงต้องระมัดระวังในการใช้

เมื่อแก้ไขปัญหาได้ตรงจุด อาการท้องอืด ท้องเฟ้อก็บรรเทาลง ลูกน้อยก็จะสบายตัว พร้อมที่จะเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ รอบตัวได้ดี คุณแม่ก็เตรียมชื่นใจไปกับพัฒนาการในแต่ละชั่วโมงของลูกได้เลยค่ะ