สารอาหารในนมผงสำหรับเด็ก ที่สำคัญ คุณแม่ควรรู้

ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล

Enfa สรุปให้

• สารอาหารสำคัญในนมผงนั้นมีหลากหลาย ได้แก่ MFGM, DHA, ARA ที่ช่วยพัฒนาสมองและการเรียนรู้ เส้นใยพรีไบโอติกอย่าง PDX และ GOS ช่วยปรับสมดุลลำไส้และระบบขับถ่าย LGG เสริมภูมิคุ้มกันและลดการแพ้โปรตีนนมวัว ส่วนอินนูลิน เบต้ากลูแคน โคลีน และทอรีน ช่วยเสริมระบบย่อยอาหาร ภูมิคุ้มกัน และพัฒนาการทางสมองของทารก

ปัจจุบัน ด้วยวิทยาการที่ก้าวหน้าทำให้มีการพัฒนานมผงสำหรับเด็กสูตรต่างๆ ขึ้นมา เพื่อให้เด็กได้รับโภชนาการที่ดี โดยการเติมสารอาหารที่สำคัญๆ ต่อพัฒนาการและสุขภาพเด็กลงไป และที่สำคัญเพื่อให้นมผงสำหรับเด็กมีสารอาหารที่ใกล้เคียงนมแม่ที่สุด จึงเป็นเรื่องที่ดีหากคุณแม่จะได้รู้จักสารอาหารต่างๆ ที่เสริมลงไปในนมผงเด็กเหล่านี้ไว้

Mom Dictionary สารอาหารในนมผงสำหรับเด็กที่คุณแม่ควรรู้

• MFGM (Milk Fat Globule Membrane)

  MFGM คือเยื่อหุ้มอนุภาคไขมันที่พบในน้ำนมแม่ นมแม่มีกรดไขมันหลายชนิด รวมทั้งดีเอชเอและเออาร์เอ เมื่อกรดไขมันเหล่านี้ถูกผลิตออกมาจากต่อมผลิตน้ำนม เซลล์ไขมันจะถูกห่อหุ้มด้วยเยื่อบางๆ ที่เรียกว่า MFGM นั่นคือเยื่อหุ้มอนุภาคไขมันในนม ซึ่งเยื่อหุ้มนี้ช่วยให้เซลล์ไขมันคงรูปอยู่ได้ในน้ำนม MFGM ประกอบด้วยสารอาหารต่างๆ ที่พบในนมแม่ เช่น โปรตีนต่างๆ และไขมันเชิงซ้อน ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นสารที่มีประโยชน์ส่งผลดีต่อร่างกายและสมอง

   

  ที่ผ่านมา ยังไม่สามารถแยกองค์ประกอบของ MFGM ออกจากเม็ดไขมันนม เพื่อนำไปเสริมในนมผงได้ แต่ปัจจุบันด้วยความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีจึงสามารถแยกองค์ประกอบของ MFGM ออกจากเม็ดไขมันนมและเติมลงไปในนมผงสำหรับเด็กได้แล้ว ถือเป็นพัฒนาการก้าวสำคัญของโภชนาการเด็ก

  มีการศึกษาพบว่า เมื่อ MFGM ทำงานร่วมกับกรดไขมันดีเอชเอ จะช่วยเพิ่มการเชื่อมต่อเซลล์สมองของเด็ก ส่งผลต่อสติปัญญาและการเรียนรู้ของเด็กได้

• ดีเอชเอ และเออาร์เอ

  กรดไขมันไม่อิ่มตัวชนิดสายโซ่ยาว ตระกูลโอเมก้า 3 และโอเมก้า 6 มีความจำเป็นต่อการเติบโตและพัฒนาการทางสมองของทารก กรดไขมันดีเอชเอและเออาร์เอ เป็นส่วนประกอบของเยื่อหุ้มสมองและประสาทตา

  
  

  
  

  เนื่องจากทารกแรกเกิดถึง 6 เดือน มีความสามารถในการสังเคราะห์กรดไขมันดีเอชเอและเออาร์เอ จำกัด จึงต้องได้รับจากอาหารซึ่งคือนมแม่ เด็กที่ได้รับกรดไขมันตัวนี้ไม่เพียงพอในช่วงที่สมองกำลังเริ่มพัฒนา จะทำให้ IQ ของเด็กลดลง นักวิจัยแนะนำให้แม่ที่ให้นมลูกควรได้รับกรดไขมันดีเอชเอและเออาร์เออย่างเพียงพอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระยะ 3 เดือนแรกของการให้นมลูก หากคุณแม่มีความจำเป็นไม่สามารถให้ลูกกินนมได้ อาจต้องพิจารณาเลือกนมผงสำหรับเด็กที่ส่วนผสมของกรดไขมันดีเอชเอและเออาร์เอ

  มีการศึกษาพบว่าเมื่อ MFGM ทำงานร่วมกับกรดไขมันดีเอชเอ จะช่วยเพิ่มโอกาสการเชื่อมต่อเซลล์สมองของเด็ก ยิ่งเซลล์สมองเด็กมีการเชื่อมต่อมากเท่าไหร่ จะส่งผลต่อสติปัญญาและการเรียนรู้ของเด็กมากเท่านั้น

• พีดีเอ็กซ์ (พอลิเดกซ์โทรส หรือ PDX: Polydextrose)

  เป็นใยอาหารสุขภาพที่ละลายในน้ำได้ เป็นพรีไบโอติกหรืออาหารของจุลินทรีย์สุขภาพที่มีอยู่ในลำไส้ใหญ่ ด้วยโครงสร้างของพีดีเอ็กซ์ที่ซับซ้อนกว่าไฟเบอร์ชนิดอื่น จึงทำให้กระบวนการย่อยเป็นไปอย่างช้าๆ ส่งผลให้
เกิดการกระตุ้นการเจริญเติบโตและการทำงานของจุลินทรีย์สุขภาพ (Probiotic) ที่อาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่ได้อย่างทั่วถึง ช่วยรักษาสมดุลในลำไส้ พีดีเอ็กซ์จึงเป็นสารอาหารสำคัญผสมอยู่ในนมผงสำหรับเด็ก

   

• กอส (กาแลคโตโอลิโกแซคคาไรด์ หรือ GOS: Galacto-oligosaccharides)

  เส้นใยอาหารชนิดเดียวกับที่พบในนมแม่ เป็นพรีไบโอติกหรืออาหารของจุลินทรีย์สุขภาพเช่นเดียวกัน ช่วยกระตุ้นและเพิ่มปริมาณจุลินทรีย์ในระบบทางเดินอาหาร ซึ่งนอกจากจะช่วยให้ลูกมีระบบขับถ่ายที่ดีแล้ว ยังเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแรงให้กับเด็กด้วย

  พบว่าเมื่อพีดีเอ็กซ์และกอสทำงานควบคู่กันภายในลำไส้ใหญ่ จะช่วยเสริมสร้างการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์สุขภาพ สนับสนุนการทำงานของระบบทางเดินอาหาร ลดอาการท้องผูก ทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มขึ้น ดีต่อสุขภาพและการขับถ่ายของลูกน้อย และยังช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์บางชนิดที่อาจก่อให้เกิดโรค เพิ่มความสามารถในการดูดซึมแร่ธาตุบางชนิด รวมถึงกระตุ้นและส่งเสริมทำงานของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย ซึ่งจะช่วยให้สุขภาพทางเดินอาหารและระบบภูมิคุ้มกันของเด็กแข็งแรง

• LGG หรือจุลินทรีย์สุขภาพแลคโตบาซิลัส รามโนซัส จีจี (Lactobacillus Rhamnosus GG)

  มีคุณลักษณะเฉพาะ คือสามารถเพิ่มจุลินทรีย์ชนิดดี ลดจุลินทรีย์ก่อโรคในลำไส้ ย่อยโมเลกุลโปรตีนขนาดใหญ่และปรับสมดุลให้ระบบภูมิคุ้มกัน รวมทั้งยังมีการศึกษาพบว่ามีผลเสริมสร้างระบบภูมิต้านทานต่อการแพ้อีกด้วย

  ดังนั้น จึงได้มีการนำจุลินทรีย์สุขภาพ LGG ไปเสริมในนมผงสำหรับเด็กสูตรโปรตีนย่อยอย่างละเอียด (Extensively Hydrolyzed Protein) สำหรับรักษาเด็กแพ้โปรตีนนมวัว เมื่อรวมคุณสมบัติทั้งสองอย่างนี้แล้วพบว่าจะให้ผลในการสร้างระบบภูมิคุ้มกัน ช่วยรักษาเด็กที่แพ้โปรตีนนมวัวให้หายขาด และทำให้เด็กกลับมากินนมสูตรปกติได้ภายใน 1 ปี

• อินนูลิน (Inulin)

  ใยอาหารที่พบในผักและผลไม้หลายชนิด ช่วยป้องกันท้องผูก และช่วยให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้ดีขึ้น ช่วยให้ร่างกายมีภูมิต้านทานโรค

   

• เบต้ากลูแคน (Beta-Glucan)

  เป็นสารประกอบประเภทโพลีแซคคาไรด์ มีคุณสมบัติเป็นใยอาหารหรือไฟเบอร์ช่วยในการทำงานของระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่าย อีกทั้งสามารถยึดจับเซลล์ในระบบภูมิคุ้มกันได้ดี จึงกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น เนื่องจากร่างกายไม่สามารถย่อยได้ จึงทำให้เบต้ากลูแคนกลายเป็นอาหารของจุลินทรีย์สุขภาพในลำไส้ใหญ่ ก่อให้เกิดกรดแลคติคช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียก่อโรคด้วย

   

• โคลีน (Choline)

  เป็นอีกหนึ่งสารสำคัญที่พบในนมแม่ มีบทบาทสำคัญในการสร้างสารสื่อสัญญาณประสาท เพื่อให้การสื่อสารระหว่างเซลล์เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ เป็นโครงสร้างหลักของเซลล์ต่างๆ รวมทั้งเซลล์สมอง ช่วยพัฒนาการเรียนรู้และความจำ

   

• ทอรีน (Taurine)

  คือกรดอะมิโนชนิดหนึ่ง เป็นโครงสร้างของกรดอะมิโนตัวอื่นๆ ทั้งหมด มีความสำคัญต่อพัฒนาการของระบบประสาท โดยเฉพาะสมองของทารกแรกเกิด ร่างกายของเด็กที่กำลังเจริญเติบโตจะต้องการทอรีนไปใช้มาก

  
  

เลือกโภชนาการที่ย่อยง่าย ถ่ายคล่อง สมองดี ผสมโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วย

หากลูกมีอาการไม่ปกติ เช่น การที่ลูกร้องตอนกลางคืน ไม่มีสาเหตุ แหวนะนม อาจเกิดจากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นพัฒนาการตามวัย อารมณ์ ความกลัว ฝันร้าย หรือปัญหาทางกายภาพ เช่น แพ้อาหารหรือไม่ถูกกับนม การเข้าใจพฤติกรรมของลูกแต่ละช่วงวัยคือกุญแจสำคัญที่จะช่วยให้คุณพ่อคุณแม่สามารถดูแลลูกได้อย่างเหมาะสมและมั่นใจยิ่งขึ้น

ทั้งนี้ ในช่วงวัยแรกเกิด ระบบย่อยอาหารของลูกน้อยยังทำงานได้ไม่เต็มที่ เด็กมากกว่า 70% จึงมีโอกาสเกิดอาการไม่สบายท้อง เช่น ท้องผูก ท้องอืด แหวะนม และร้องกวน การเลือกโภชนาการที่ย่อยง่ายจึงเป็นกุญแจสำคัญ เพื่อช่วยให้ลูกสบายท้อง ถ่ายคล่อง และเรียนรู้ได้เต็มศักยภาพ

โดยเฉพาะโภชนาการที่ผสมโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน (PHP) ซึ่งมีขนาดโมเลกุลเล็ก ย่อยง่าย ดูดซึมไว ลดการเกิดแก๊สและปัญหาขับถ่าย พร้อมทั้งเสริมด้วยเส้นใยสุขภาพอย่าง PDX และ GOS ที่ช่วยปรับสมดุลลำไส้ และสารอาหารบำรุงสมอง เช่น MFGM และ DHA เพื่อส่งเสริมพัฒนาการทั้ง IQ และ EQ ของลูกน้อยอย่างต่อเนื่อง

ดังนั้น หากไม่สามารถให้นมแม่ได้ โภชนาการที่ย่อยง่าย ผสมโปรตีนย่อยบางส่วน และเสริมสารอาหารสำคัญ คือทางเลือกที่ช่วยให้ลูกเติบโตแข็งแรง สมองดี พร้อมเรียนรู้อย่างไม่สะดุด