ลูกกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย ท้องเสียหรือเปล่า ต้องทำอย่างไรดี

ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล

Enfa สรุปให้

• ลูกที่กินนมแม่แล้วถ่ายบ่อยเป็นเรื่องปกติ เพราะนมแม่ย่อยง่าย มีโปรตีนเบต้าเคซีนและฮอร์โมนพรอสตาแกลนดินช่วยให้ลำไส้เคลื่อนตัวเร็ว หากลูกกินนมไม่เกลี้ยงเต้าอาจได้รับนมส่วนหน้ามากเกินไป ทำให้ถ่ายบ่อย คุณแม่ควรให้ลูกดูดนมจนเกลี้ยงเต้าเพื่อรับนมครบทั้งสองส่วน และเพิ่มไขมันดีในอาหารเพื่อเพิ่มความเข้มข้นของน้ำนม หากลูกมีอาการผิดปกติ เช่น ถ่ายเป็นน้ำ ซึม เบื่ออาหาร หรือน้ำหนักลด ควรพาไปพบแพทย์

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• ทำไมลูกกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย ท้องเสียหรือเปล่า
• วิธีแก้ไขเมื่อลูกกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย
• น้ำนมใสน้ำนมข้นเกี่ยวกับการขับถ่ายของลูกอย่างไร
• ถ่ายบ่อยเพราะลูกท้องเสียคือแบบไหน

นมแม่คืออาหารที่ดีที่สุดของลูก สำหรับคุณแม่ที่ให้ลูกกินนมแม่นั้น จะไม่ค่อยพบปัญหาลูกท้องผูกหรือลูกไม่ถ่าย แต่จะกังวลใจกับการถ่ายบ่อยหลังมื้อนมของลูก หรือกินแล้วถ่ายทันที ซึ่งพบได้บ่อยจนบางครั้งก็สงสัยว่าลูกกินนมแล้วถ่ายบ่อยขนาดนี้ ท้องเสียหรือเปล่า ลูกปวดท้องหรือไม่ตอนถ่าย จะทำอย่างไรให้ลูกถ่ายน้อยลง ฯลฯ ดังนั้นเรามาหาคำตอบกันค่ะ

ทำไมลูกกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย ท้องเสียหรือเปล่า

ในช่วงเดือนแรกๆ เด็กที่กินนมแม่จะถ่ายบ่อย ถ่ายกะปริบกะปรอย มีฟองได้ ที่เป็นเช่นนี้เพราะ...

• โปรตีนเบต้าเคซีน

  ในนมแม่มีโปรตีนเบต้าเคซีนในปริมาณมาก ซึ่งเป็นโปรตีนที่ย่อยง่าย ทำให้ลูกขับถ่ายได้ดี

• ฮอร์โมนพรอสตาแกลนดิน

  ในนมแม่มีฮอร์โมนพรอสตาแกลนดิน (prostaglandin) ช่วยให้ลำไส้เคลื่อนตัวเร็ว ทำให้ลูกขับถ่ายง่ายและทำให้อุจจาระนิ่ม

• นมแม่ย่อยง่าย

  นมแม่นั้นย่อยง่ายและร่างกายดูดซึมได้เกือบหมด อุจจาระจึงมีกากน้อย มีน้ำมาก เด็กจึงถ่ายบ่อย

• ลูกกินนมแม่ไม่เกลี้ยงเต้า

  ลูกกินนมแม่ไม่เกลี้ยงเต้า การที่ลูกถ่ายบ่อยอาจเป็นเพราะคุณแม่ให้ลูกกินนมไม่เกลี้ยงเต้า เปลี่ยนข้างให้ลูกดูดเร็ว ทำให้ลูกกินนมแม่ส่วนหน้าที่มีน้ำและน้ำตาลแลคโตสเข้าไปมาก ลำไส้ย่อยและดูดซึมไม่ทัน ทำให้นมผ่านไปลำไส้ใหญ่ค่อนข้างเร็ว จึงมีน้ำตาลแลคโตสจากนมแม่ลงไปในลำไส้ใหญ่ในปริมาณมาก แลคโตสจึงไปดึงน้ำเข้ามาในลำไส้ใหญ่ ทำให้ลูกกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย

เหล่านี้ล้วนเป็นสาเหตที่ทำให้ลูกกินนมแล้วถ่ายบ่อยจนนึกว่าท้องเสีย ทั้งที่ความจริงแล้วเป็นอาการปกติของเด็กที่กินนมแม่

แต่อย่างไรก็ตาม คุณแม่ก็อาจจะยังไม่สบายใจ เพราะไม่อยากให้ลูกถ่ายบ่อย คุณแม่ก็สามารถแก้ไขได้ดังนี้

วิธีแก้ไขเมื่อลูกกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย

• ให้กินนมแม่ให้ครบทั้ง 2 ส่วน
  โดยคุณแม่ควรให้ลูกดูดแต่ละข้างให้นานขึ้นจนเกลี้ยงเต้าแล้วค่อยย้ายข้าง เพื่อให้ได้นมครบทั้งสองส่วน ร่างกายลูกจะใช้เวลาย่อยและดูดซึมนานขึ้น อุจจาระมีกากมากขึ้น จะช่วยให้ลูกถ่ายเป็นปกติและถ่ายห่างขึ้นได้ หากยังไม่ดีขึ้นอาจะใช้วิธีปั๊มนมส่วนหน้าเก็บ หรือบีบนมส่วนหน้าออกสักนิดก่อนให้ลูกดูด เพื่อให้ได้กินนมส่วนหลังซึ่งข้นกว่าและมีไขมันมากกว่า ลำไส้จึงใช้เวลาย่อยและดูดซึมนานกว่า อีกทั้งยังเพิ่มกากให้อุจจาระอีกด้วย
• ไม่ให้น้ำนมค้างเต้านาน
  คุณแม่ควรให้ลูกดูดนมบ่อยๆ ให้เกลี้ยงเต้า และปั๊มนมออกบ่อยๆ
• เพิ่มความเข้มข้นของน้ำนม
  คุณแม่บางคนมีน้ำนมใสหรือน้ำนมส่วนหน้าค่อนข้างมาก เมื่อลูกกินจึงถ่ายบ่อย ขอแนะนำให้คุณแม่เพิ่มไขมันดีคือกรดไขมันโอเมก้า 3 ซึ่งเป็นสารตั้งต้นของดีเอชเอ จะทำให้น้ำนมส่วนหลังหรือน้ำนมมีความข้นมากขึ้น เช่น กินอาโวคาโดวันละ 1 ผล เมล็ดฟักทอง เมล็ดดอกทานตะวัน เมล็ดงา อัลมอนด์ ฯลฯ

น้ำนมใสน้ำนมข้นเกี่ยวกับการขับถ่ายของลูกอย่างไร

น้ำนมใสที่คุณแม่คุ้นเคยนั้นก็คือนมส่วนหน้า ซึ่งประกอบไปด้วยน้ำและน้ำตาลแลคโตสมากกว่าน้ำนมข้นหรือนมส่วนหลัง ซึ่งมีไขมันเป็นส่วนประกอบมากกว่า หากเด็กที่กินนมแม่ได้รับน้ำนมใสหรือนมส่วนหน้ามาก ก็จะทำให้เด็กถ่ายเหลวหรือถ่ายบ่อยจนคุณแม่กังวลได้ ดังนั้นเพื่อให้ลูกได้รับสารอาหารที่มีอยู่ในนมส่วนหน้าและส่วนหลังครบถ้วน มีลักษณะอุจจาระที่ไม่เหลว และถ่ายไม่บ่อยนัก คุณแม่ควรให้ลูกได้รับนมทั้งสองส่วน โดยให้ลูกดูดนมให้นานจนเกลี้ยงเต้า หรืออาจบีบหรือปั๊มนมส่วนหน้าออกไปก่อนประมาณ 5-10 นาที แล้วจึงให้ลูกดูดเพื่อป้องกันลูกถ่ายเหลวและถ่ายบ่อย

ถ่ายบ่อยเพราะลูกท้องเสียคือแบบไหน

หากคุณแม่ยังกังวลใจกับการถ่ายบ่อยๆหรือกินแล้วถ่ายทันทีของลูก ว่าไม่ใช่เพราะลูกท้องเสียแน่ ขอแนะนำให้คุณแม่สังเกตอาการอื่นๆ ประกอบด้วย เพื่อจะได้รู้ว่านี่คืออาการลูกท้องเสีย หากลูกมีอาการเหล่านี้ คุณแม่ควรพาลูกไปหาคุณหมอ

• ลูกถ่ายเป็นน้ำ ไม่มีเนื้อปนในอุจจาระ

• ลูกมีอาการซึม ไม่ร่าเริง งอแง

• ลูกเป็นไข้

• ลูกเบื่ออาหาร ไม่อยากกินนม

• แสดงอาการไม่สบายตัว เช่น ทำท่าว่าลูกปวดท้อง

• น้ำหนักลด

เลือกโภชนาการที่ย่อยง่าย ถ่ายคล่อง สมองดี ผสมโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วย

หากลูกมีอาการไม่ปกติ เช่น การที่ลูกร้องตอนกลางคืน ไม่มีสาเหตุ แหวนะนม อาจเกิดจากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นพัฒนาการตามวัย อารมณ์ ความกลัว ฝันร้าย หรือปัญหาทางกายภาพ เช่น แพ้อาหารหรือไม่ถูกกับนม การเข้าใจพฤติกรรมของลูกแต่ละช่วงวัยคือกุญแจสำคัญที่จะช่วยให้คุณพ่อคุณแม่สามารถดูแลลูกได้อย่างเหมาะสมและมั่นใจยิ่งขึ้น

ทั้งนี้ ในช่วงวัยแรกเกิด ระบบย่อยอาหารของลูกน้อยยังทำงานได้ไม่เต็มที่ เด็กมากกว่า 70% จึงมีโอกาสเกิดอาการไม่สบายท้อง เช่น ท้องผูก ท้องอืด แหวะนม และร้องกวน การเลือกโภชนาการที่ย่อยง่ายจึงเป็นกุญแจสำคัญ เพื่อช่วยให้ลูกสบายท้อง ถ่ายคล่อง และเรียนรู้ได้เต็มศักยภาพ

โดยเฉพาะโภชนาการที่ผสมโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน (PHP) ซึ่งมีขนาดโมเลกุลเล็ก ย่อยง่าย ดูดซึมไว ลดการเกิดแก๊สและปัญหาขับถ่าย พร้อมทั้งเสริมด้วยเส้นใยสุขภาพอย่าง PDX และ GOS ที่ช่วยปรับสมดุลลำไส้ และสารอาหารบำรุงสมอง เช่น MFGM และ DHA เพื่อส่งเสริมพัฒนาการทั้ง IQ และ EQ ของลูกน้อยอย่างต่อเนื่อง

ดังนั้น หากไม่สามารถให้นมแม่ได้ โภชนาการที่ย่อยง่าย ผสมโปรตีนย่อยบางส่วน และเสริมสารอาหารสำคัญ คือทางเลือกที่ช่วยให้ลูกเติบโตแข็งแรง สมองดี พร้อมเรียนรู้อย่างไม่สะดุด

มาถึงตรงนี้ คุณแม่คงได้ทราบแล้วว่าการที่ลูกกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อยนั้นเป็นเรื่องปกติ เพราะนมแม่ย่อยง่าย ร่างกายดูดซึมไปใช้ได้หมด ไม่ใช่อาการของลูกท้องเสียแต่อย่างใด แม้ลูกจะถ่ายบ่อย แต่หากน้ำหนักยังขึ้นได้ดี กินนมได้ดี ร่าเริง แจ่มใส ไม่มีอาการซึมหรืองอแง คุณแม่ก็สบายใจได้ว่าอาการถ่ายบ่อยของลูกไม่ใช่อาการที่ลูกท้องเสียค่ะ