Enfa สรุปให้
-
การหย่านม คือ การที่คุณแม่เปลี่ยนวิธีการให้นมลูก จากการดูดนมแม่จากเต้า ไปดูดนมแม่หรือดูดนมผงจากขวด หรือกินอาหารอย่างอื่นแทน ซึ่งกระบวนการนี้ต้องใช้เวลาและความอดทนเป็นอย่างมาก คุณแม่หลาย ๆ ท่านอาจจะให้ลูกหย่านมเร็วกว่าปกติเล็กน้อย เพราะคุณแม่สมัยนี้ต้องทำงานนอกบ้าน คุณแม่จึงปั๊มนมแล้วเก็บไว้ให้ลูกดื่มทีหลัง
-
กุมารแพทย์และทันตแพทย์เด็ก ตลอดจนผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับเด็กก็มีความเห็นว่า เด็กควรจะเริ่มหย่านมเมื่ออายุได้ 12 เดือน หรือ 1 ขวบ หรืออย่างช้าที่สุดคือ 15 เดือน
-
วิธีการเลิกนมนั้นหลากหลาย ไม่ตายตัว คุณแม่สามารถใช้วิธีใดก็ได้ในการหย่านมลูก จะทำแบบค่อยเป็นค่อยไป หรือจะหักดิบเลยก็ได้เช่นกัน แต่สิ่งสำคัญคือ คุณแม่จะต้องมีวิธีรับมือการอาการร้องไห้งอแง อาการหงุดหงิดเมื่อลูกไม่ได้ในสิ่งที่เคยได้ หากสามารถเบี่ยงเบนความต้องการขวดนมของลูกได้ จะหย่านมแบบหักดิบ หรือจะเริ่มอย่างค่อยเป็นค่อยไป ก็สามารถทำได้ทั้งนั้น
เลือกอ่านตามหัวข้อ
• หย่านม คืออะไร
• วัยไหนที่ลูกพร้อมหย่านมแล้ว
• ให้นมแม่ได้ถึงกี่ขวบ
• วิธีให้ลูกเลิกเต้า
• ให้ลูกเลิกเต้าได้ตอนไหน
• หักดิบให้ลูกเลิกเต้าเลยดีไหม
• 5 เคล็ดลับให้ลูกน้อยหย่านมแม่อย่างถูกวิธี
• ฝึกให้ลูกเลิกขวดนมตอนไหนดี
• วิธีเลิกขวดนม
• ไขข้อข้องใจเรื่องการหย่านมลูกกับ Enfa Smart Club
เมื่อครั้งให้นมลูก คุณแม่หลายคนก็เครียดว่าจะทำยังไงให้ลูกกินนม ทำยังไงถึงจะมีน้ำนมเพียงพอให้ลูกน้อยได้กิน และครั้นเมื่อถึงเวลาที่จะต้องเริ่มหย่านม คุณแม่หลายคนก็อาจจะต้องกุมขมับกันอีกครั้งว่าจะทำยังไงดีหนอลูกถึงจะยอมหย่านมแต่โดยดี จะมีวิธีไหนบ้างที่จะช่วยให้เจ้าตัวเล็กค่อย ๆ เลิกหย่านม บทความนี้จาก Enfa มีสาระดี ๆ เกี่ยวกับ วิธีให้ลูกเลิกเต้า และทำอย่างไร ให้ลูกเลิกเต้า เลิกขวดนม อย่างถูกวิธีมาฝากค่ะ
หย่านม คืออะไร
การหย่านม คือ การที่คุณแม่เปลี่ยนวิธีการให้นมลูก จากการดูดนมแม่จากเต้า ไปดูดนมแม่หรือดูดนมผงจากขวด หรือกินอาหารอย่างอื่นแทน ซึ่งกระบวนการนี้ต้องใช้เวลาและความอดทนเป็นอย่างมาก คุณแม่หลาย ๆ ท่านอาจจะให้ลูกหย่านมเร็วกว่าปกติเล็กน้อย เพราะคุณแม่สมัยนี้ต้องทำงานนอกบ้าน คุณแม่จึงปั๊มนมแล้วเก็บไว้ให้ลูกดื่มทีหลัง
อย่างไรก็ตาม หากคุณแม่มีความจำเป็นอื่น ๆ ที่จะต้องให้ลูกดื่มนมผงแทนนมแม่ ควรเปลี่ยนจากนมแม่เป็นนมผง เมื่อลูกอายุ 6 เดือนขึ้นไป เพราะนมแม่ดีที่สุดสำหรับทารกและเด็กเล็ก จึงควรให้ลูกได้ดูดนมแม่ไปให้นานที่สุด
วัยไหนที่ลูกพร้อมหย่านมแล้ว
จริง ๆ แล้วจังหวะที่พร้อมสำหรับการหย่านมนั้นไม่มีหลักตายตัว ขึ้นอยู่กับความพร้อมของแม่กับลูกเป็นสำคัญ บางคนอาจจะพร้อมหย่านมตอนอายุ 1 ขวบ ขณะที่เด็กบางคนอาจจะพร้อมเลิกนมเด็ดขาดเมื่ออายุได้ 2 ขวบ หรือเด็กบางคนก็อาจจะกินนมแม่หรือนมผงนานถึง 3 ขวบแล้วจึงเลิก
อย่างไรก็ตาม กุมารแพทย์และทันตแพทย์เด็ก ตลอดจนผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับเด็กก็มีความเห็นว่า เด็กควรจะเริ่มหย่านมเมื่ออายุได้ 12 เดือน หรือ 1 ขวบ หรืออย่างช้าที่สุดคือ 15 เดือน
ดังนั้น หากลูกมีอายุตั้งแต่ 1 ขวบขึ้นไป คุณแม่ควรเริ่มลดปริมาณการให้นมลูกลง ค่อย ๆ ลดจนกระทั่งเจ้าตัวเล็กหย่านมได้ในที่สุด
ให้นมแม่ได้ถึงกี่ขวบ
องค์การอนามัยโลกได้แนะนำเอาไว้ว่า เด็กควรจะได้รับนมแม่เพียงอย่างเดียวในช่วงแรกเกิด - 6 เดือน และเมื่อลูกอายุ 6 เดือนขึ้นไป คุณแม่ควรให้นมลูกประกอบกับให้ลูกเริ่มกินอาหารตามวัยหรือ Solid Food เพื่อให้ลูกได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน สมบูรณ์ และเติบโตสมวัย
วิธีให้ลูกเลิกเต้า
เมื่อลูกอายุได้ 1 ขวบ คุณแม่หลายคนก็เริ่มที่จะมองหา วิธีเลิกเต้า เพื่อจะเริ่มฝึกให้เจ้าตัวเล็กหย่านม ซึ่งคุณแม่สามารถฝึกให้ลูกเลิกเต้าได้ง่าย ๆ ดังนี้
-
ฝึกลูกกินนมจากขวด ในกรณีที่คุณแม่จำเป็นจะต้องกลับไปทำงานหลังคลอดแล้ว ก็สามารถเริ่มปั๊มนมใส่ขวดให้เจ้าตัวเล็กแทนได้ เป็นการฝึกให้ลูกได้กินนมจากขวดแทนที่จะกินจากเต้านมของแม่
-
สลับกันนมผง ในช่วง 6 เดือนแรกหลังจากคลอด ทารกควรได้รับนมแม่เพียงอย่างเดียว แต่เมื่อเด็กมีอายุตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไป คุณแม่สามารถสลับมาให้นมผงสูตรอื่น ๆ ได้ ก็จะช่วยลดปริมาณการให้นมแม่จากเต้าลงไปด้วย
-
เริ่มให้อาหารตามวัย Solid Food เมื่อลูกมีอายุได้ 6 เดือนขึ้นไป คุณแม่ควรเริ่มฝึกให้ลูกกินอาหารอื่น ๆ ควบคู่ไปกับนมแม่ เพื่อให้ลูกได้กินอาหารที่หลากหลายขึ้น และเป็นการฝึกไม่ให้ลูกกินแต่นมแม่เป็นหลัก
-
ปรับตารางการให้นมแม่ เมื่อลูกเริ่มกินอาหารอื่น ๆ ได้บ้างแล้ว คุณแม่สามารถปรับลดตารางการให้นมแม่จากที่แน่นมาตลอดในช่วง 6 เดือนแรกให้น้อยลงได้ เป็นการเริ่มลดปริมาณการให้นมแม่จากเต้า
ให้ลูกเลิกเต้าได้ตอนไหน
จริง ๆ แล้วไม่มีกรอบเวลาที่แน่ชัดว่า ควรให้ลูกเลิกดูดเต้าตอนกี่เดือน เพราะสิ่งนี้ขึ้นอยู่กับความพร้อมของแม่และเด็กเป็นสำคัญ สำหรับแม่ที่จะต้องกลับไปทำงานหลังลาคลอด ก็อาจจะต้องเริ่มให้ลูกเลิกเต้าเร็วขึ้นมาหน่อย แต่คุณแม่ที่ไม่ได้มีปัญหาในการให้นมบุตรก็อาจจะพร้อมและเต็มใจที่จะให้นมลูกจากเต้ายาวไปจนกระทั่งลูกหย่านมเลยก็มีเช่นกัน
อย่างไรก็ตาม คุณแม่สามารถเริ่มให้ลูกเลิกเต้าเมื่อไหร่ก็ได้ตามสมควร แต่สิ่งสำคัญคือในช่วง 6 เดือนแรก ทารกจำเป็นจะต้องได้รับนมแม่อย่างเพียงพอและต่อเนื่อง
หักดิบให้ลูกเลิกเต้าเลยดีไหม
ดังที่กล่าวไปแล้วว่า ไม่มีกรอบเวลาที่แน่ชัดว่า ควรให้ลูกเลิกดูดเต้าตอนกี่เดือน เพราะสิ่งนี้ขึ้นอยู่กับความพร้อมของแม่และเด็กเป็นสำคัญ แต่สิ่งสำคัญคือในช่วง 6 เดือนแรก ทารกจำเป็นจะต้องได้รับนมแม่อย่างเพียงพอและต่อเนื่อง เพื่อให้ทารกได้รับสารอาหารและสารภูมิคุ้มกันจากนมแม่อย่างครบถ้วน ป้องกันไม่ให้เกิดการเจ็บป่วยหรือติดเชื้อ ส่วนจะเริ่มต้นเลิกเต้าเมื่อไหร่นั้น ขึ้นอยู่กับความสะดวกและความพร้อมเป็นสำคัญ
5 เคล็ดลับให้ลูกน้อยหย่านมแม่อย่างถูกวิธี
คุณแม่สามารถฝึกให้ลูกหย่านม โดยเริ่มจากวิธีดังต่อไปนี้
1. ให้ลูกหย่านมเมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม เด็กที่มีอายุเกิน 2 ขวบ เป็นช่วงที่เหมาะสมที่จะหย่านม หากอยู่ในช่วงแรกเกิด หรือ 6-7 เดือน ควรให้เขาดูดนมแม่อยู่ก่อน การให้เขาหย่านมในช่วงเวลานั้น นอกจากจะทำให้ร่างกายไม่ได้รับสารอาหารจากนมแม่แล้ว ยังมีผลทำให้เด็กร้องไห้ หงุดหงิดง่าย และขาดสายสัมพันธ์ที่ได้ระหว่างแม่กับลูกไปด้วย
2. ลดการให้นมแม่ทีละน้อย เมื่อถึงเวลาที่เหมาะสมก็ลดการให้นมแม่ลงทีละน้อย จากปกติ 3 เวลา เป็น 2 เวลา และเป็น 1 เวลา จนลูกสามารถหย่านมได้เอง ซึ่งขณะลดการให้นมลูก ควรให้ลูกดื่มนมอื่นทดแทนตามความเหมาะสมของลูกในแต่ละช่วงวัย
3. ให้นมอื่น ๆ ทดแทนในเวลาที่เขาหิวมากที่สุด เด็กทุกคนมักปฏิเสธนมชนิดอื่น ๆ ที่ไม่ใช่นมแม่ในช่วงแรกด้วยกันทั้งนั้น จึงควรให้เขาดื่มนมอื่น ๆ ทดแทนในช่วงเวลาที่ลูกหิวเพราะลูกจะไม่ปฏิเสธการดื่มนมทดแทนนั่นเอง
4. ทำให้ลูกรู้สึกเหมือนดูดนมจากอกแม่ ขณะให้เขาดูดนมจากขวด คุณแม่ต้องโอบกอดเขา พูดคุย หรือเล่นกับเขาให้เหมือนกับตอนที่ให้นมจากอกแม่ เพื่อให้เขาเกิดความคุ้นเคยเหมือนกับที่ได้ดูดนมจากอกแม่
5. ใช้ความอดทนกับลูก ในช่วงของการหย่านมแม่ เด็กจะงอแงมากเป็นพิเศษ คุณพ่อคุณแม่ต้องอดทน อย่าหงุดหงิดและอย่าพาลใส่ลูกเป็นอันขาด แม้เขาจะยังเล็กและยังไม่ประสีประสาแต่เขาจะเรียนรู้และจดจำอารมณ์และปฏิกิริยาต่าง ๆ จากคุณแม่ได้เป็นอย่างดี หากลูกน้อยแสดงสัญญาณเหล่านี้ แสดงว่าลูกพร้อมที่จะ หย่านม แล้วค่ะ คุณแม่สามารถนำวิธีเหล่านี้ไปปรับใช้เพื่อช่วยให้ลูกน้อยหย่านมได้ แต่ การหย่านม ต้องเป็นไปอย่างนุ่มนวลที่สุด เพื่อให้ลูกไม่รู้สึกขาดความอบอุ่น หรือความรักจากคุณแม่นั่นเอง
เมื่อไหร่ถึงควรเริ่มฝึกให้ลูกเลิกขวดนม
แพทย์และผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับเด็กแนะนำว่า เด็กที่มีอายุได้ 12 เดือน หรือ 1 ขวบ ควรจะเริ่มทำการหย่านมได้แล้ว หรืออย่างช้าที่สุดคือ 15 เดือน ก็ควรฝึกให้ลูกหย่านมได้
วิธีเลิกขวดนมทำได้อย่างไรบ้าง
คุณแม่สามารถฝึกให้ลูกหย่าขวดนม โดยใช้ วิธีให้ลูกเลิกดูดขวด ง่าย ๆ ดังนี้
-
ฝึกลูกกินนมจากแก้ว คุณแม่อาจให้นมลูกตามตารางเดิมที่จัดไว้ แต่อาจจะเปลี่ยนรูปแบบจากขวดนมมาเป็นแก้วแทน ให้ลูกได้ดื่มนมจากแก้วแทนขวดนม ก็เป็นการเริ่มหย่าขวดนมที่ดี
-
เริ่มให้อาหารตามวัย Solid Food ให้ลูกได้กินอาหารอย่างอื่นควบคู่ไปกับการกินนมจากขวด เริ่มฝึกโดยให้ลูกกินอาหารอื่นจนเสร็จ แล้วจึงให้กินนมขวดปิดท้าย ซึ่งส่วนมากแล้วเด็กก็จะอิ่มกับอาหารแล้ว และไม่อยากกินนมขวดอีก
-
ปรับเวลาการให้ขวดนม จากปกติจะให้ขวดนมลูกตั้งแต่เช้า กลางวัน และเย็น คุณแม่อาจงดหนึ่งมื้อขวดนมออกไปได้ แนะนำว่าให้งดช่วงมื้อกลางวันหรือมื้อเย็น
-
เอ่ยคำชมเมื่อลูกทำได้ หากลูกสามารถงดขวดนมได้หนึ่งมื้อ หรือสองมื้อ คุณแม่ควรชมเชยลูกบ้าง เพื่อให้ลูกรู้สึกภูมิใจที่สามารถเอาชนะใจตัวเองได้ หรือชมเชยเมื่อลูกกินนมจากแก้วจนหมด แทนที่จะกินนมจากขวด
-
เปลี่ยนจากนมเป็นอย่างอื่น หากลูกยังถามหาถึงขวดนม คุณแม่ลองเบี่ยงเบนความสนใจของลูกจากดื่มนมขวด มาเป็นนมวัว หรือน้ำผลไม้อื่น ๆ ที่ลูกอาจสนใจ โดยเสิร์ฟใส่แก้วให้ลูกได้ดื่มแทนขวดนม
-
เจือจางนมในขวด หากลูกยังคงไม่ยอมตัดใจจากขวดนม คุณแม่สามารถเจือจางน้ำนมในขวดโดยการเติมน้ำลงไปครึ่งหนึ่ง และเติมนมครึ่งหนึ่ง เพื่อให้รสสัมผัสของน้ำนมเปลี่ยนไป ก็สามารถช่วยให้ลูกค่อย ๆ เปลี่ยนใจจากรสชาติของน้ำนมในขวด และหันมาดื่มนมจากแก้ว หรือดื่มน้ำผลไม้อื่น ๆ แทน
-
เก็บขวดนมให้หมด บางครั้งการที่ขวดนมยังเล็ดลอดอยู่ในสายตาของลูก ก็ทำให้ลูกยากที่จะตัดใจจากความเคยชิน คุณแม่ควรเริ่มเก็บขวดนมให้มิดชิด ใช้ขวดนมให้น้อยลง หรือหักดิบไม่ใช้เลย อาจจะรุนแรงไปนิด แต่หากเด็กไม่เห็นขวดนม ก็จะช่วยลดความรู้สึกโหยหาขวดนมลงได้บ้าง
สามารถให้ลูกเลิกขวดหักดิบเลยดีไหม
จริง ๆ แล้วไม่มีวิธีที่ตายตัวสำหรับการเลิกนม คุณแม่สามารถใช้วิธีใดก็ได้ในการหย่านมลูก จะทำแบบค่อยเป็นค่อยไป หรือจะหักดิบเลยก็ได้เช่นกัน
แต่สิ่งสำคัญคือ คุณแม่จะต้องมีวิธีรับมือการอาการร้องไห้งอแง อาการหงุดหงิดเมื่อลูกไม่ได้ในสิ่งที่เคยได้ หากสามารถเบี่ยงเบนความต้องการขวดนมของลูกได้ จะหย่านมแบบหักดิบ หรือจะเริ่มอย่างค่อยเป็นค่อยไป ก็สามารถทำได้ทั้งนั้น
ไขข้อข้องใจเรื่องการหย่านมลูกกับ Enfa Smart Club
หย่านมลูก เริ่มได้ตอนไหน
ผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับเด็กแนะนำว่า เด็กควรจะเริ่มหย่านมเมื่ออายุได้ 12 เดือน หรือ 1 ขวบ หรืออย่างช้าที่สุดคือ 15 เดือน
อยากให้ลูกหย่านมทำไงดี
คุณแม่สามารถฝึกให้ลูกหย่านมได้หลายวิธี ดังนี้
-
ให้ลูกหย่านมเมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม เด็กที่มีอายุเกิน 2 ขวบ เป็นช่วงที่เหมาะสมที่จะหย่านม
-
ลดการให้นมแม่ทีละน้อย เมื่อถึงเวลาที่เหมาะสมก็ลดการให้นมแม่ลงทีละน้อย จากปกติ 3 เวลา เป็น 2 เวลา และเป็น 1 เวลา
-
ให้นมอื่น ๆ ทดแทนในเวลาที่เขาหิวมากที่สุด ให้ลูกได้ดื่มนมอื่น ๆ หรือน้ำผลไม้ทดแทนในช่วงเวลาที่ลูกหิว
-
ใช้ความอดทนกับลูก ในช่วงของการหย่านมแม่ เด็กจะงอแงมากเป็นพิเศษ คุณพ่อคุณแม่ต้องอดทน อย่าหงุดหงิดและอย่าพาลใส่ลูกเป็นอันขาด
-
ฝึกลูกกินนมจากแก้ว เปลี่ยนรูปแบบจากขวดนมมาเป็นแก้วแทน ให้ลูกได้ดื่มนมจากแก้วแทนขวดนม ก็เป็นการเริ่มหย่าขวดนมที่ดี
-
เจือจางนมในขวด หากลูกยังคงไม่ยอมตัดใจจากขวดนม คุณแม่สามารถเจือจางน้ำนมในขวดโดยการเติมน้ำลงไปครึ่งหนึ่ง และเติมนมครึ่งหนึ่ง เพื่อให้รสสัมผัสของน้ำนมเปลี่ยนไป
ทาหัวนม หย่านม ช่วยได้จริงหรือ?
การทาหัวนมก็เป็นหนึ่งวิธีที่ช่วยให้ลูกหย่านมได้ ทั้งนี้เพราะหัวนมของแม่มีรสชาติที่เปลี่ยนไป ทำให้ลูกรู้สึกว่าไม่ใช่รสสัมผัสที่คุ้นเคย จึงมีส่วนช่วยให้เด็กลดความอยากดูดหัวนมที่ไม่ใช่รสชาติประจำ
หย่านมลูก ใช้บอระเพ็ดท่าหัวนมได้ผลจริงไหม?
การใช้บอระเพ็ดทาหัวนม เป็นภูมิปัญญาไทยที่ทำกันมาแต่โบราณ และมักได้ผลจริง เพราะบอระเพ็ดมีรสชาติที่ขม ทำให้หัวนมมีรสชาติที่เปลี่ยนไปจากเดิม ทำให้เจ้าตัวเล็กไม่อยากจะดูดนมจากหัวนมแม่
มีวิธีหย่านมแบบหักดิบหรือไม่
วิธีหักดิบเพื่อหย่านมลูกนั้นไม่มีวิธีที่ตายตัว และไม่การันตีว่าจะได้ผลลัพธ์เสมอไป แต่การหักดิบที่นิยมใช้กันก็มี เช่น
-
การทาบอระเพ็ดที่หัวนม เพื่อเปลี่ยนรสสัมผัสเดิมให้เปลี่ยนไป ช่วยลดความอยากดูดนมของเด็ก
-
การเก็บขวดนมให้มิดชิด เป็นการสร้างบรรยากาศใหม่ ๆ ให้เกิดขึ้น เมื่อไม่เห็น ก็ไม่มีสิ่งใดมากระตุ้นให้เกิดความต้องการอีก
- NHS. How to stop breastfeeding. [Online] Accessed https://www.nhs.uk/conditions/baby/breastfeeding-and-bottle-feeding/brea.... [22 April 2022]
- Healthline. Is There a Right Age to Stop Breastfeeding?. [Online] Accessed https://www.healthline.com/health/breastfeeding/when-to-stop-breastfeeding. [22 April 2022]
- Kids Health. Stopping the Bottle. [Online] Accessed https://kidshealth.org/en/parents/no-bottles.html. [22 April 2022]
- What to expect. How to Wean Your Baby off the Bottle. [Online] Accessed https://www.whattoexpect.com/weaning-from-the-bottle.aspx#schedule. [22 April 2022]
บทความแนะนำสำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์
- เด็กพูดช้า ปัญหาหนักจิต ที่พ่อแม่ต้องเปิดใจ ไม่มองข้าม
- ลูกไม่กินข้าว เบื่ออาหาร ปัญหาชวนปวดจิต ที่รับมือได้
- ของเล่นเด็ก เลือกให้ปลอดภัย เหมาะกับวัย และเสริมทักษะ
- จุกหลอก ดีหรือไม่ดีต่อเบบี๋กันแน่นะ
- จับลูกเรอ วิธีง่าย ๆ ที่ช่วยให้ลูกน้อยสบายท้อง
- ตอบคำถามคุณแม่ อายุเท่าไหร่ถึงป้อนกล้วยบดให้เด็กทารกได้
- เลือกนมผงยังไงให้คุ้มค่า และ SMART ที่สุด