ที่สวนก้นเด็ก ใช้ได้จริงหรือไม่ อันตรายสำหรับลูกน้อยหรือเปล่า?

Enfa สรุปให้

• ที่สวนก้นเด็กมักใช้ของเหลวหรือยาสวนทวารเด็ก เพื่อกระตุ้นให้ลำไส้ใหญ่บีบตัวและขับอุจจาระออกมา
• ยาสวนทวารเด็ก ไม่แนะนำให้ใช้ยาสวนอุจจาระทารกแรกเกิด เพราะอาจทำให้ผิวหนังรอบทวารหนักระคายเคือง ติดเชื้อ 
• การสวนก้นเด็ก หรือการใช้ยาสวนอุจจาระเด็ก ยาสวนอุจจาระเด็ก ยาสวนอุจจาระเด็ก ยาสวนอุจจาระเด็กไม่ใช่การแก้ไขสาเหตุของปัญหาท้องผูก การแก้ไขปัญหาท้องผูกในระยะยาว ควรมุ่งเน้นไปที่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและโภชนาการที่เหมาะสมของเด็ก

ที่สวนก้นเด็ก ที่พ่อแม่หลายๆ คนใช้กันในเวลาที่ลูกท้องผูก อึไม่ออก จนลูกรู้สึกอึดอัด ไม่สบายตัว พ่อแม่อาจจะสงสัยว่าสามารถนำมาใช้กับลูกได้หรือไม่ บทความนี้จาก Enfa จะชวนมาหาคำตอบค่ะ

ที่สวนก้นเด็กคืออะไร 

ที่สวนก้นเด็ก ยาสวนทวารเด็ก หรือ ยาสวนอุจจาระเด็ก เป็นคำที่คุ้นหูคุณพ่อคุณแม่หลายท่าน โดยเฉพาะเมื่อลูกน้อยมีอาการท้องผูก ถ่ายยาก หรืออุจจาระแข็ง การสวนก้นเด็กเป็นวิธีการหนึ่งที่ใช้บรรเทาอาการท้องผูกในเด็ก ที่สวนอุจจาระทารกมักใช้ของเหลวหรือยาสวนทวารเด็ก เพื่อกระตุ้นให้ลำไส้ใหญ่บีบตัวและขับอุจจาระออกมา วิธีนี้มักใช้ในกรณีที่เด็กท้องผูกเรื้อรังและวิธีการอื่นๆ ไม่ได้ผล ทั้งนี้การใช้ที่สวนก้นเด็กควรทำด้วยความระมัดระวัง และตามคำแนะนำของแพทย์เสมอ
 

ทำไมคุณหมอจึงมักไม่แนะนำให้ใช้ ยาสวนอุจจาระทารก 

แม้การสวนก้นจะเป็นวิธีที่ช่วยบรรเทาอาการท้องผูกได้ในระยะสั้น แต่คุณหมอมักไม่แนะนำให้ใช้ยาสวนอุจจาระทารกแรกเกิด หรือทารกที่ท้องผูกเป็นประจำ เนื่องจากการใช้ยาสวนอุจจาระทารกแรกเกิดจะส่งผลเสียต่อเด็กได้หลายอย่าง เช่น

• ทำให้ลำไส้ขี้เกียจ: การพึ่งพายาสวนบ่อยๆ จะทำให้ลำไส้ของเด็กขี้เกียจทำงานเอง ส่งผลให้ปัญหาท้องผูกเรื้อรังมากขึ้น และอาจต้องพึ่งยาสวนอุจจาระไปตลอดชีวิต
• เสียสมดุลของแบคทีเรียในลำไส้: ยาสวนอาจทำลายสมดุลของแบคทีเรียดีในลำไส้ ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการย่อยอาหารและเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
• ระคายเคืองผิวหนังรอบทวารหนัก: การใช้ยาสวนบ่อยครั้งอาจทำให้ผิวหนังรอบทวารหนักของเด็กระคายเคือง อักเสบ หรือติดเชื้อได้
• กลัวการขับถ่าย: เด็กอาจรู้สึกเจ็บหรือไม่สบายตัวขณะสวน ทำให้กลัวการขับถ่ายในอนาคต

การใช้ยาสวนอุจจาระควรทำตามคำแนะนำของแพทย์และไม่ควรใช้บ่อยเกินไป
 

ยาสวนอุจจาระเด็ก วิธีใช้และข้อควรระวัง 

หากจำเป็นต้องใช้ยาสวนอุจจาระเด็ก วิธีใช้และข้อควรระวัง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำที่ถูกต้อง หรือใช้ตามคำแนะนำในฉลากของผลิตภัณฑ์ และใช้ยาในปริมาณที่เหมาะสม วิธีสวนอุจจาระเด็ก มีดังนี้

• เตรียมอุปกรณ์: ยาสวน, น้ำอุ่น, ผ้าอ่อนนุ่ม
• จัดวางท่า: ให้เด็กนอนตะแคงข้าง
• ใส่ยาสวน: บีบยาสวนเพื่อไล่อากาศออก แล้วใส่ปลายยาสวนเข้าไปในทวารหนักเบาๆ
• บีบยาสวน: บีบยาสวนจนยาหมด
• กดบั้นท้าย: กดบั้นท้ายของเด็กเบาๆ เพื่อช่วยให้น้ำยาเข้าไปในลำไส้
• รอ: รอประมาณ 5-10 นาที หรือจนกว่าเด็กจะถ่ายอุจจาระออกมา
   

วิธีสวนอุจจาระทารกมีข้อควรระวัง คือ

• ปริมาณยา: ใช้ยาสวนในปริมาณที่เหมาะสมตามอายุของเด็ก
• ความสะอาด: ล้างมือและทำความสะอาดบริเวณรอบทวารหนักของเด็กให้สะอาดก่อนและหลังการสวน
• อุณหภูมิของน้ำยา: ตรวจสอบอุณหภูมิของน้ำยาให้เหมาะสม ไม่ร้อนเกินไปหรือเย็นเกินไป
• หลีกเลี่ยงการใช้บ่อย: ไม่ควรใช้ยาสวนบ่อยเกินไป
   

ข้อห้ามในการสวนอุจจาระ

ยาสวนก้นเด็ก มีข้อห้ามในการสวนอุจจาระ และข้อควรระวังที่คุณพ่อ คุณแม่ต้องทำความเข้าใจก่อนจะใช้ยาสวนอุจจาระเด็ก คือ

• เด็กที่มีอาการอักเสบของลำไส้: เช่น โรคโครห์น โรคลำไส้อักเสบ
• เด็กที่มีอาการท้องเสีย: การสวนอุจจาระในเด็กที่ท้องเสียอาจทำให้ภาวะท้องเสียรุนแรงขึ้น
• เด็กที่มีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง: อาจเป็นสัญญาณของโรคอื่นๆ ที่ต้องได้รับการตรวจวินิจฉัย
• ห้ามใช้ยาสวนอุจจาระในกรณีที่มีบาดแผลหรือการอักเสบ: การสวนอุจจาระในกรณีนี้อาจทำให้การอักเสบหรือบาดแผลแย่ลง
• ห้ามใช้บ่อยเกินไป: การใช้ยาสวนอุจจาระบ่อยเกินไปอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อทวารหนัก
   

สวนก้นเด็ก ไม่ใช่ทางออกของอาการเด็กท้องผูก

การสวนก้นเด็กเป็นเพียงการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ไม่ใช่การแก้ไขสาเหตุของปัญหาท้องผูก การแก้ไขปัญหาท้องผูกในระยะยาว ควรให้เด็กกินนมแม่ตั้งแต่แรกเกิด เพราะนมแม่ย่อยได้ง่าย และมีสารอาหารสำคัญหลายชนิด และสำหรับเด็กที่กินเริ่มกินอาหารตามวัย นอกเหนือจากนมแม่ ควรให้เด็กได้รับสารอาหารครบถ้วน เน้นโภชนาการที่เหมาะสมสำหรับเด็ก โดยในมื้ออาหารควรมีข้าว เนื้อสัตว์ และผัก ผลไม้ เพื่อเพิ่มเส้นใยอาหารก็จะทำให้เด็กขับถ่ายง่ายขึ้น และส่งเสริมการออกกำลังกาย เพื่อช่วยกระตุ้นการทำงานของลำไส้

เพราะเรื่องย่อยคือเรื่องใหญ่ เลือกโภชนาการที่ใช่ เพื่อให้ลูกสบายท้อง สมองดี

สำหรับเด็กทารกวัย 0-6 เดือน  ไม่ควรให้เด็กกินอย่างอื่นนอกจากนมแม่ เด็กทารกวัยหลัง 6 เดือนไปแล้ว ให้เด็กกินอาหารเสริมได้ ควรเน้นผักผลไม้ที่มีกากใยเพื่อกระตุ้นการขับถ่าย รวมถึงให้กินน้ำร่วมด้วย ช่วยให้ขับถ่ายง่ายขึ้น

เพื่อการเรียนรู้แบบไม่สะดุด นมแม่ถือเป็นอาหารล้ำค่า ที่ไม่เพียงจะอุดมไปด้วยสารอาหารสำคัญหลายชนิด แต่ยังดีต่อระบบการย่อยอาหารของลูกน้อยที่ยังพัฒนาได้ไม่เต็มที่ แต่ในกรณีที่คุณแม่ไม่สามารถให้นมแม่ได้ คุณแม่ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อแนะนำโภชนาการที่เหมาะสมต่อระบบย่อยอาหารที่ยังไม่สมบูรณ์ของลูกน้อย  โดยโภชนาการที่เหมาะสมอาจมีคุณสมบัติ เป็นโปรตีนผ่านการย่อยบางส่วน หรือ PHP (Partially Hydrolyzed Protein) โปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน มีโมเลกุลขนาดเล็ก ย่อยได้ง่าย และดูดซึมได้ดี ทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มคงตัว ไม่แข็ง ขับถ่ายได้ง่าย

นอกจากนี้ยังควรเลือกโภชนาการที่มีใยอาหาร อย่าง โพลีเด็กซ์โตรส (PDX) และกาแลคโตโอลิโกแซคคาไรด์ (GOS) ซึ่งช่วยในการทำงานของแบคทีเรียชนิดดีในลำไส้และปรับลักษณะอุจจาระให้นิ่มขึ้น

ไขข้อข้องใจเรื่องการสวนอุจจาระทารกกับ Enfa Smart Club

ยาสวนอุจจาระทารก 1 เดือน ใช้ได้ไหม 

ไม่แนะนำอย่างยิ่งค่ะ เนื่องจากระบบทางเดินอาหารของทารกยังไม่สมบูรณ์ การใช้ที่สวนอุจจาระทารกแรกเกิดอาจไปรบกวนสมดุลของแบคทีเรียในลำไส้ ทำให้เกิดการติดเชื้อได้ และอาจทำให้เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนังบริเวณทวารหนักของทารก

ยาสวนก้นเด็ก ซื้อที่ไหน 

สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป ร้านขายยาในห้างสรรพสินค้า หรือซื้อที่สวนอุจจาระทารกในเซเว่น  แต่ที่สำคัญ คุณพ่อคุณแม่ควรสอบถามเภสัชกร เพื่อขอคำแนะนำในการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมกับลูกน้อย

ใช้สบู่สวนอุจจาระทารกได้ไหม

ไม่แนะนำค่ะ เพราะสบู่มีสารเคมีที่ระคายเคืองต่อผิวบอบบางของทารก และอาจทำให้เกิดการอักเสบในบริเวณทวารหนักได้ การใช้สบู่สวนอาจทำให้ปัญหาท้องผูกของลูกน้อยแย่ลง

สวนทวารเด็ก อันตรายไหม

การสวนทวารเด็กเป็นเรื่องที่ต้องระมัดระวังอย่างมาก และไม่ควรทำบ่อยหรือทำเองโดยปราศจากคำแนะนำจากแพทย์ค่ะ หากใช้ยาสวนทวารเด็กไม่ถูกวิธี อาจทำให้เกิดอันตราย เช่น การบาดเจ็บที่ทวารหนัก หรือการดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกายในปริมาณที่มากเกินไป

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่และลูกน้อย

• 7 สัญญาณของอาการแพ้นมวัว ที่คุณแม่ต้องหมั่นสังเกตลูกน้อย
• ลูกท้องแข็งท้องผูก ลองใช้วิธีนวดท้องให้ลูกถ่าย ช่วยกระตุ้นลำไส้ ช่วยลูกสิ
• เคล็ดลับรับมือ เมื่อทารกท้องผูก กับนมที่ช่วยในการขับถ่าย
• ลูกถ่ายอุจจาระสีดำ ผิดปกติไหม ตรวจสุขภาพของลูกเบื้องต้นด้วยสีอุจจาระ
• ลูกอึไม่ออก ทารกท้องผูก วิธีแก้ ทำอย่างไร