วิธีนวดท้องให้ทารกถ่าย ช่วยกระตุ้นลำไส้ แก้ปัญหาลูกท้องแข็ง ท้องผูก

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• วิธีนวดท้องให้ทารกถ่าย ทำอย่างไร
• วิธีกระตุ้นให้ทารกถ่าย มีอะไรบ้าง
• วิธีทำให้ถ่ายเร่งด่วน ทำยังไง
• เลือกโภชนาการที่ย่อยง่าย ถ่ายคล่อง สมองดี ผสมโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน

ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล

เมื่อลูกมีอาการท้องแข็ง ท้องอืด หรือมีอาการท้องแข็ง ท้องผูกถ่ายยาก คุณแม่ทุกคนต่างพยายามจะแก้ไขปัญหานี้เพื่อให้ลูกกลับมาขับถ่ายเป็นปกติโดยเร็ว ซึ่งการกระตุ้นลำไส้ให้ลูกขับถ่ายเป็นหนึ่งในหลายวิธีที่คุณแม่นำมาใช้เพื่อแก้ไขอาการท้องผูก ท้องอืด หรืออาการท้องแข็งไม่ถ่ายของลูก ซึ่งเทคนิคนี้ทำได้ไม่ยากเลยค่ะ

วิธีนวดท้องให้ทารกถ่าย ทำอย่างไร

ปัญหาทารกท้องผูก เป็นเรื่องปกติที่พบได้ทั่วไปในทารกค่ะ แต่ไม่ต้องกังวลจนตระหนกนะคะ คุณพ่อคุณแม่สามารถใช้วิธีนวดท้องให้ถ่าย เพื่อช่วยกระตุ้นลำไส้ ส่งผลให้ขับถ่ายได้ง่าย ลดอาการท้องผูกได้ ดังนี้

• ใช้นิ้วนวดเบาๆ บริเวณท้องของลูกวนตามเข็มนาฬิกาประมาณ 3 นาที จากนั้นเปลี่ยนเป็นใช้ฝ่ามือนวดเบาๆ เป็นวงกลมตามเข็มนาฬิกาไปทั่วท้องสัก 3-4 รอบ
• ไล่นิ้วชี้ไปรอบสะดือลูกตามเข็มนาฬิกาประมาณ 3 นาที การวนตามเข็มนาฬิกาเป็นการเคลื่อนไหวตามระบบการย่อยและช่วยให้เกิดการเคลื่อนไหวภายใน ไปกระตุ้นให้ลำไส้ทำงานนั่นเอง

คุณพ่อคุณแม่ควรหมั่นนวดเป็นประจำทุกวันจนกว่าลูกจะถ่ายได้ปกติ และเพื่อให้การนวดท้องทารกได้ผลลัพธ์มากขึ้น คุณพ่อคุณแม่ควรทำการนวดท้องทารกให้ถ่ายอย่างเหมาะสมและปลอดภัย ดังนี้

• เลือกเวลานวดท้องที่เหมาะสม

หากจะทำการนวดท้องเพื่อช่วยให้ลูกน้อยถ่ายง่ายขึ้นคุณพ่อคุณแม่ควรเลือกเวลานวดให้ดี ควรนวดในช่วงเวลาระหว่างมื้อนม หรือเมื่อลูกมีอาการท้องอืด ท้องแข็ง ไม่นวดหรือออกกำลังกายให้ลูกก่อนหรือหลังมื้อนมไม่นาน หรือช่วงที่ลูกงอแง ง่วงนอนก็ไม่ควรทำ

• ถอดแหวนออกและเครื่องประดับออกก่อนนวดท้องให้ลูก

แหวน กำไล นาฬิกา เครื่องประดับนิ้วและข้อมือ เสี่ยงที่จะครูดผิวหนังของลูก ทำให้ลูกไม่สบายตัว และอาจทำให้เกิดแผลถลอก ทำให้ลูกน้อยเจ็บตัวได้ค่ะ

• ให้ลูกนอนบนเบาะที่เขารู้สึกสบาย

หากคุณแม่ใช้วิธีนวดท้องให้ทารกถ่ายโดยที่ลูกท้องแข็ง มีอาการท้องผูกถ่ายยาก ให้คุณแม่พาลูกนอนลงบนเบาะที่ลูกน้อยรู้สึกสบาย เพราะการนวดท้องบนเบาะที่เหมาะสมกับลูกน้อยจะช่วยให้ลูกรู้สึกสบายและผ่อนคลายไม่เกร็งตัว

• ใช้ครีมหรือโลชันก่อนนวดท้อง

ก่อนเริ่มนวดลูก คุณแม่ควรบีบครีมหรือโลชันลงฝ่ามือคุณแม่ ถูฝ่ามือทั้งสองขึ้นลงเพื่อให้ผ่ามือและครีมมืออุ่นขึ้นเล็กน้อยก่อนสัมผัสลงบนผิวลูก

• ขณะนวดท้องต้องสังเกตอาการของลูกไปด้วย

ในขณะคุณแม่เริ่มนวดควรสบตาลูก ชวนเขาพูดคุยไปด้วยขณะนวด หากลูกแสดงอาการไม่ชอบ ให้หยุดก่อน อุ้มเขาขึ้นมาปลอบ แล้วค่อยลองใหม่ในวันต่อไป

วิธีกระตุ้นให้ทารกถ่าย มีอะไรบ้าง

วิธีกระตุ้นการขับถ่ายของลูกน้อย สามารถทำได้หลายวิธี ดังนี้

• ช่วยลูกขยับร่างกาย

การช่วยโดยการขยับร่างกายลูกให้มากขึ้น เช่นเดียวกับผู้ใหญ่ การเคลื่อนไหวและออกกำลังกายช่วยกระตุ้นการทำงานของลำไส้ของเด็ก ช่วยเร่งการย่อยอาหาร ส่งผลให้ร่างกายลำเลียงของเสียออกไปได้เร็ว

ขณะลูกนอนหงาย คุณแม่อาจจับยกข้อเท้าลูกยกขึ้นเบาๆ และหมุนช้า ๆ เหมือนกับการปั่นจักรยาน หรือลูกนอนหงายแล้วจับขาลูกชิดกัน จากนั้นยกขาขึ้นแล้วดันให้เข่างอไปติดกับท้อง กดเข่าค้างไว้ประมาณ 5 วินาที แล้ววางขาลงแนบกับพื้น แล้วเริ่มทำใหม่ประมาณ 10 ครั้ง เมื่อลูกขยับร่างกายจะช่วยให้ถ่ายได้ง่ายขึ้น ช่วยลดลมในท้องสาเหตุของอาการท้องแข็ง ท้องอืดได้เช่นกัน

• ให้ลูกแช่น้ำอุ่น

ผู้เชี่ยวชาญบางคนแนะนำให้แช่ลูกในน้ำอุ่น เพราะจะช่วยให้ลูกผ่อนคลาย กล้ามเนื้อต่างๆ บริเวณท้องของลูกจะคลายอาการท้องแข็งท้องอืดและความตึงเครียดลง ช่วยลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อที่ใช้ในการขับถ่าย เมื่อกล้ามเนื้อผ่อนคลาย ทารกก็อาจขับถ่ายได้ง่ายขึ้น

• กระตุ้นลำไส้ด้วยน้ำเปล่า

เด็กบางคนอาจจะมีอาการท้องแข็งท้องอืด ท้องผูกร่วมด้วย อาจเกิดจากสาเหตุเพราะกินน้ำน้อย หากลูกอายุ 6 เดือนขึ้นไป ลูกน้อยสามารถดื่มน้ำเปล่าเพิ่มได้ คุณแม่ควรดูแลให้ลูกได้ดื่มน้ำระหว่างวัน เพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นในลำไส้ กระตุ้นการลำเลียงกากใยในลำไส้ให้ดีขึ้นได้ค่ะ

• เปลี่ยนมาใช้นมสูตรย่อยง่าย

ในบางกรณีที่คุณแม่ไม่สามารถให้นมลูกได้ แพทย์อาจแนะนำให้เลือกนมผงสูตรย่อยง่ายให้ลูกกิน เพราะดีต่อระบบการย่อยอาหารของเด็กซึ่งยังพัฒนาไม่สมบูรณ์ ช่วยให้ระบบขับถ่ายของลูกดีขึ้นและหายจากอาการไม่สบายท้องต่างๆ ได้

อย่างไรก็ตาม หากคุณแม่ลองกระตุ้นลำไส้หรือนวดท้องแล้วแต่อาการลูกยังไม่ดีขึ้น อาจต้องลองหลายวิธีต่อเนื่อง บางกรณีอาจต้องใช้ร่วมกันหลายวิธี หรือเด็กบางคนอาจได้ผลเพียง 1–2 วิธีก็เห็นผล ขอให้คุณแม่พยายามนะคะ เพราะเมื่อการขับถ่ายเป็นปกติ สุขภาพและพัฒนาการของลูกก็จะตามมาค่ะ

แต่...ถ้าหากลองหลายวิธีแล้ว แต่อาการของลูกไม่มีทีท่าว่าจะดีขึ้นเลย ควรพาลูกน้อยไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสมต่อไปค่ะ

วิธีทำให้ถ่ายเร่งด่วน ทำยังไง

วิธีทำให้ทารกถ่ายแบบเร่งด้วน คุณแม่อาจลองใช้ทริคกระตุ้นการขับถ่ายง่าย ๆ ได้ ดังนี้

• ให้ลูกน้อยนอนราบและขยับขาเบาๆ เหมือนกับกำลังขี่จักรยาน ซึ่งจะช่วยให้ลำไส้ของลูกน้อยเคลื่อนไหวได้ดี กระตุ้นให้เกิดการขับถ่าย
• จับลูกน้อยให้นอนบนราบ เมื่อลูกน้อยนอนราบอย่างสบายตัว ให้เริ่มนวดท้องเบา ๆ โดยใช้นิ้วหรือข้อมือนวดวนเบา ๆ วนตามเข็มนาฬิกาประมาณ 3 นาที
• หากลูกน้อยอายุน้อยกว่า 6 เดือน ควรให้กินนมแม่เพิ่มขึ้น แต่ถ้าลูกเริ่มกินอาหารตามวัยแล้ว ป้อนน้ำสะอาดเพิ่มระหว่างมื้อ เพื่อกระตุ้นให้ลำไส้มีความชุ่มชื้น สามารถลำเลียงกากของเสียได้ดี ช่วยให้เกิดการขับถ่ายได้
• หากลูกน้อยของคุณกินอาหาร Solid Foods แล้ว ควรเพิ่มผลไม้และผักที่มีกากใยสูง เช่น แอปเปิล ลูกแพร์ และลูกพรุน การได้รับไฟเบอร์ที่ดี มีส่วนช่วยกระตุ้นการขับถ่ายได้ค่ะ

อย่างไรก็ตาม แม้จะเป็นวิธีเร่งด่วน แต่ก็อาจใช้เวลาสองถึงสามวัน กว่าลำไส้ของลูกจะเริ่มทำงานได้เป็นปกติอีกครั้ง แต่ถ้าหากอาการไม่ดีขึ้นเลย หรือไม่ถ่ายเลยติดต่อกันนาน 3-5 วัน ควรพาลูกไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสมต่อไปค่ะ

และแม้ว่าลูกไม่ถ่ายหลายวัน แต่คุณพ่อคุณแม่ไม่ควรใช้ยาสวนทวารเด็ก หรือยาระบายใด ๆ โดยไม่ได้ปรึกษากับแพทย์หรือเภสัชกรก่อน เพราะยาดังกล่าวอาจส่งผลข้างเคียงต่อสุขภาพลูกน้อยหากใช้ผิดวิธี และอาจทำให้ระบบขับถ่ายของลูกกลับมาทำงานเป็นปกติได้ยากขึ้น

เลือกโภชนาการที่ย่อยง่าย ถ่ายคล่อง สมองดี ผสมโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน

ทารกน้อย ควรต้องได้กินนมแม่ เพราะเป็นโภชนาการที่เหมาะกับวัย มีสารอาหารและสารภูมิคุ้มที่ช่วยให้ร่างกายเจริญเติบโต แข็งแรง

มากไปกว่านั้น ในช่วงวัยแรกเกิด ระบบย่อยอาหารของลูกน้อยยังทำงานได้ไม่เต็มที่ เด็กมากกว่า 70% จึงมีโอกาสเกิดอาการไม่สบายท้อง เช่น ท้องผูก ท้องอืด แหวะนม และร้องกวน การเลือกโภชนาการที่ย่อยง่ายจึงเป็นกุญแจสำคัญ เพื่อช่วยให้ลูกสบายท้อง ถ่ายคล่อง และเรียนรู้ได้เต็มศักยภาพ

แต่ถ้าหากคุณแม่ไม่สามารถให้นมแม่ได้ แพทย์อาจแนะนำให้เลือกนมย่อยง่าย ผสมโปรตีนย่อยบางส่วน และเสริมสารอาหารสำคัญ คือทางเลือกที่ช่วยให้ลูกเติบโตแข็งแรง สมองดี พร้อมเรียนรู้อย่างไม่สะดุด โดยเฉพาะโภชนาการที่ผสมโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน (PHP) ซึ่งมีขนาดโมเลกุลเล็ก ย่อยง่าย ดูดซึมไว ลดการเกิดแก๊สและปัญหาขับถ่าย พร้อมทั้งเสริมด้วยเส้นใยสุขภาพอย่าง PDX และ GOS ที่ช่วยปรับสมดุลลำไส้ และสารอาหารบำรุงสมอง เช่น MFGM และ DHA เพื่อส่งเสริมพัฒนาการทั้ง IQ และ EQ ของลูกน้อยอย่างต่อเนื่อง

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่ดูแลลูกน้อย

• จะทำอย่างไรดี เมื่อทารกอุจจาระเป็นเม็ด
  
• ไฟเบอร์เด็ก เลือกอย่างไร ให้ดีกับลูก ไฟเบอร์เด็กยี่ห้อไหนดี
  
• ทารกไม่ถ่าย แต่ตดบ่อย ตดเหม็น เป็นเพราะอะไรกันนะ