นำนมแม่ผสมนมผงให้ลูกกินได้มั้ย

ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล

แม้จะต้องการให้ลูกกินนมแม่แบบร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่ก็มีเหตุผลบางอย่างที่ทำให้คุณแม่บางคนใช้นมผงเสริมให้ลูก ด้วยการนำนมแม่มาผสมนมผงลงไปในขวดเดียวกัน ซึ่งอาจมีคำถามว่าสามารถทำได้มั้ย คำตอบคือ คุณแม่สามารถทำได้ แต่มีบางเรื่องที่คุณแม่ควรรู้ก่อนจะผสมนมทั้งสองเข้าด้วยกัน โดยเฉพาะควรทำตามคำแนะนำในการชงนมผง สัดส่วนการผสมนม เพราะหากผสมไม่ถูกต้องอาจส่งผลเสียต่อลูกน้อยได้

เหตุผลที่ต้องนำนมแม่ผสมนมผง

เหตุผลที่คุณแม่ต้องใช้วิธีนมแม่ผสมนมผงให้ลูกกิน มีดังนี้

• นมแม่มีไม่พอ แม้จะพยายามจะเพิ่มปริมาณน้ำนมอย่างไร คุณแม่ก็พบว่านมแม่มีไม่พอต่อความต้องการของลูกจึงต้องเสริมด้วยนมผง ขณะเดียวกันลูกก็ได้ยังได้รับคุณค่าสารอาหารต่างๆ ที่มีอยู่ในนมแม่อยู่
• ต้องการพักบ้าง การให้ลูกกินนมแม่ที่ได้จากการปั๊มผสมนมผงเป็นวิธีที่จะทำให้คุณแม่ได้นอนหลับบ้าง เพราะคุณพ่อสามารถให้นมแทนคุณแม่ได้ในตอนกลางคืน
• กลับไปทำงาน เมื่อคุณแม่กลับไปทำงาน เพื่อความสะดวกและให้ลูกได้กินนมแม่ด้วย คุณแม่จึงใช้วิธีผสมนมแม่ด้วยนมผง
• ลูกมีน้ำหนักตัวน้อยกว่าเกณฑ์ ทำให้คุณแม่ต้องการที่จะเสริมนมผงให้ลูกเพื่อเพิ่มน้ำหนัก

ข้อควรระวังในการใช้นมแม่ผสมนมผง

• ไม่ควรละลายนมผงลงไปในนมแม่โดยตรง นมผงนั้นมีปริมาณแคลอรี่และสารอาหารที่เหมาะกับปริมาณน้ำตามสัดส่วนที่แนะนำ การชงนมผงจึงให้ใช้น้ำเปล่าในสัดส่วนที่มีการแนะนำเท่านั้น ห้ามใช้ของเหลวอื่นแม้แต่นมแม่ เพราะจะทำให้ความเข้มข้นของนมที่ได้มากกว่าปกติ ลำไส้และไตของทารกยังพัฒนาไม่เต็มที่ จึงมีความสามารถในการย่อยและกำจัดของเสียได้จำกัด
• นมแม่ลดประสิทธิภาพลง มีงานวิจัยว่าชงนมผงตามสัดส่วนแล้วเทผสมกับนมแม่ พบว่าจะทำให้ฤทธิ์ของสารต่างๆ ในนมแม่ทำงานได้ลดลง เช่น ทำให้ประสิทธิภาพในการกำจัดเชื้อโรคลดลง

ขั้นตอนการผสมนมผงกับนมแม่

• ล้างมือให้สะอาด
• ทำความสะอาดขวดนม จุกนม และนึ่งอุปกรณ์ที่ต้องใช้ชงนมทุกชิ้นเพื่อฆ่าเชื้อโรค
• ต้มน้ำให้เดือดจนเห็นฟองอากาศผุดขึ้นมา ทิ้งไว้ให้เย็นลงที่อุณหภูมิห้อง
• ชงนมผงครึ่งหนึ่งของปริมาณนมแม่ที่ลูกกินในแต่ละครั้ง เช่น ถ้าปกติลูกกินนมแม่ 4 ออนซ์ ก็ชงนมผงตามสัดส่วนที่ผลิตภัณฑ์นมกำหนดให้ได้ปริมาณ 2 ออนซ์ เพื่อไปผสมกับนมแม่อีก 2 ออนซ์
• ปิดฝาขวด แกว่งขวดเบาๆ ไม่จำเป็นต้องเขย่าแรง เพื่อให้นมผงละลาย และป้องกันการเกิดฟอง
• เปิดฝาขวด เทนมแม่ 2 ออนซ์ ใส่ขวดนมผงที่ชงแล้วนั้น ปิดฝาขวด
• แกว่งขวดให้นมทั้งสองเข้ากัน
• ถ้าลูกกินนมที่อุณหภูมิห้องได้ก็ให้ลูกกินเลย แต่หากลูกชอบกินนมอุ่นก็ให้วางขวดนมในหม้อที่มีน้ำร้อนหรือในเครื่องอุ่นนม แต่ห้ามอุ่นน้ำนมโดยตรงบนเตาหรือไมโครเวฟ เพราะจะทำลายสารอาหารที่อยู่ในนม
• หากนำนมไปอุ่นก็ให้หยดนมบนหลังมือเพื่อทดสอบว่านมไม่ร้อนเกินไป ก่อนให้ลูกกิน
• หากลูกกินนมแม่ผสมนมผงนี้ไม่หมดให้ทิ้งไปเลย ไม่นำไปแช่ตู้เย็นหรือกินซ้ำอีก

นมแม่สลับนมผง อีกหนึ่งวิธีที่ทำได้

หากคุณแม่มีน้ำนมไม่เพียงพอ นอกจากการให้ลูกกินแม่ผสมนมผงในขวดเดียว ซึ่งอาจมีข้อต้องระวังดังกล่าวแล้ว คุณแม่ยังสามารถเลือกวิธีให้ลูกกินนมแม่สลับกับการให้นมผงได้ โดยให้สลับกันเป็นมื้อ

• มื้อแรก ให้ลูกกินนมแม่จนอิ่ม
• มื้อสอง ให้ลูกกินนมผงจนอิ่ม
• มื้อสาม ให้ลูกกินนมแม่จนอิ่ม

หลังจากให้นมแม่มื้อแรก ลูกอาจหิวเร็วเพราะได้กินนมแม่น้อย ลูกอาจร้องหิวเมื่อนอนได้เพียง 2-2.5 ชั่วโมง เมื่อถึงมื้อที่จะต้องให้นมผง ลูกจะดูดนมได้มากและจะนอนนานถึง 3 ชั่วโมง ดังนั้น ระยะห่างระหว่างเวลาให้นมแต่ละมื้อจึงไม่จำเป็นต้องเท่ากันเสมอไป แต่การให้นมลูกด้วยวิธีสลับเช่นนี้ไปเรื่อยๆ นมแม่อาจมีมากขึ้น จนกระทั่งช่วงห่างระหว่างเวลาให้นมแม่นานขึ้นใกล้เคียงกับเวลาให้นมผง ในที่สุดคุณแม่อาจสามารถให้นมแม่ได้เพียงอย่างเดียวก็ได้

ในกรณีที่นมแม่มีน้อยและคุณแม่ต้องไปทำงาน คุณแม่ควรให้นมแม่ตอนกลางคืนและตอนเช้า ส่วนตอนกลางวันก็ให้ลูกกินนมผง เพื่อคุณแม่จะได้มีโอกาสในการใช้เวลาร่วมกันกับลูกและไม่ต้องลุกขึ้นมาชงนมตอนกลางคืนนั่นเอง

ทำอย่างไรเมื่อลูกน้อยท้องอืด แหวะนม ร้องกวน หลังหย่านมแม่?

ในช่วงให้นมแม่ ลูกน้อยมักจะย่อยนมแม่ได้ดี ไม่ค่อยมีปัญหางอแง ร้องกวน จากอาการท้องอืด แหวะนม นั่นก็เพราะในนมแม่มีโปรตีนขนาดเล็กที่ย่อยง่าย ซึ่งดีกับระบบย่อยอาหารของเด็กเล็ก อีกทั้งนมแม่ยังอุดมไปด้วยสารอาหารที่จำเป็นสำหรับพัฒนาการสมอง

แต่เมื่อลูกน้อยเข้าสู่วัยที่ต้องหย่านมและเริ่มปรับเปลี่ยนไปกินอาหารตามวัยมากขึ้น ก็อาจทำให้ลูกน้อยมีอาการท้องอืด ท้องผูก แหวะนม หรือร้องกวนได้ ซึ่งเป็นเรื่องปกติที่สามารถเกิดขึ้นได้ เนื่องจากระบบย่อยอาหารของเด็กเล็กยังทำงานได้ไม่สมบูรณ์เหมือนกับของผู้ใหญ่ และยังต้องการเวลาปรับตัวให้คุ้นชินกับอาหารชนิดใหม่

เพื่อป้องกันอาการไม่สบายท้องต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ในช่วงหลังหย่านม คุณแม่ควรมองหา “ทางเลือกในการเปลี่ยนที่ดีที่สุด” คุณแม่อาจมองหาโภชนาการที่ย่อยง่ายทีมี PHP หรือโปรตีนขนาดเล็กที่ย่อยมาแล้วบางส่วน ทำให้ย่อยและดูดซึมง่าย ช่วยให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้อย่างต่อเนื่อง ลดอาการไม่สบายท้อง ควบคู่ไปกับสุดยอดสารอาหารสมองอย่าง MFGM ที่พบในนมแม่ ซึ่งประกอบไปด้วยโปรตีนและไขมันที่จำเป็นกว่า 150 ชนิด ได้แก่ เช่น สฟิงโกไมอีลิน ฟอสโฟลิปิด และแกงกลิโอไซด์ ก็จะช่วยให้ลูกน้อยผ่านช่วงหย่านมได้อย่างราบรื่น สบายท้องและเรียนรู้ไม่สะดุด