อาหารทารก เลือกให้เหมาะสม เพื่อลูกเติบโตสมวัย แข็งแรง

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• อาหารทารก คืออะไร
• อาหารที่เหมาะสมกับวัยทารก
• อาหารเด็กทารก ที่สำคัญที่สุดคือนมแม่

การให้ความสำคัญกับโภชนาการของทารก ถือเป็นหนึ่งในวิธีปูรากฐานของการมีสุขภาพที่ดี มีส่วนช่วยสร้างเสริมพัฒนาการที่สมวัยของทารกได้ แต่ถ้าหากทารกได้รับโภชนาการที่ไม่เพียงพอหรือไม่เหมาะสม อาจส่งผลกระทบต่อหลายด้าน เช่น สุขภาพไม่แข็งแรง น้ำหนักและส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์ หรือพัฒนาการเรียนรู้ล่าช้า บทความจาก Enfa นี้ได้รวบรวมสาระน่ารู้เกี่ยวกับอาหารทารก เพื่อเป็นแนวทางให้คุณพ่อคุณแม่สามารถดูแลโภชนาการของลูกน้อยได้อย่างเหมาะสมและส่งเสริมการเติบโตที่แข็งแรงสมวัย 

อาหารทารก คืออะไร

อาหารวัยทารก คือ อาหารที่เหมาะสำหรับวัยของทารก ซึ่งจะต้องเหมาะสมทั้งในแง่ของโภชนาการที่ทารกควรได้รับในแต่ละวัน ต้องมีสารอาหารที่หลากหลายเพื่อช่วยในการเจริญเติบโต และต้องเหมาะสมกับระบบทางเดินอาหารของทารกซึ่งยังทำงานได้ไม่เต็มระบบ จึงจำเป็นจะต้องดูแลให้ลูกได้กินอาหารที่เหมาะสมกับวัยของเขาเพื่อลดความเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพในระบบทางเดินอาหาร 

เพราะการกินอาหารที่ไม่เหมาะสมกับทารก หรือยังไม่ถึงช่วงเวลาเหมาะสมที่จะให้ทารกกิน อาหารเหล่านั้นอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพ หรืออาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพของทารกในระยะยาวได้ค่ะ 

อาหารที่เหมาะสมกับวัยทารก

อาหารสําหรับวัยทารกแรกเกิด - 2 ปี สามารถจำแนกตามลำดับพัฒนาการของทารกออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ อาหารสำหรับทารกก่อน 6 เดือน และ อาหารสำหรับทารกหลัง 6 เดือน

ซึ่งพัฒนาการในระบบทางเดินอาหารของทารกแต่ละช่วงวัยมีความแตกต่างกัน ส่งผลให้โภชนาการและประเภทของอาหารที่เหมาะสมและปลอดภัยสำหรับทารกแตกต่างกันไป ดังนี้ 

• อาหารสําหรับวัยทารกแรกเกิด

ทารกแรกเกิดที่มีอายุตั้งแต่ 0-6 เดือน ควรได้รับอาหารแค่เพียงอย่างเดียวคือ นมแม่ เพราะทารกแรกเกิดนั้นระบบภูมิคุ้มกันยังไม่แข็งแรง ระบบทางเดินอาหาร การย่อย การขับถ่าย ก็ยังทำงานได้ไม่เต็มระบบ ฟันของทารกก็ยังไม่ขึ้น การบดเคี้ยวอาหาร การกลืนอาหาร แน่นอนว่ายังไม่สามารถทำได้ 

ดังนั้น อาหารเพียงอย่างเดียวที่เหมาะสำหรับวัยทารกแรกเกิดก็คือ "นมแม่" ซึ่งอุดมไปด้วยสารภูมิคุ้มกันและสารอาหารที่เพียงพอต่อการเจริญเติบโตของทารก 

มากไปกว่านั้น ภายในนมแม่ก็มีน้ำเป็นองค์ประกอบในตัวเองอยู่แล้ว ทารกวัยก่อน 6 เดือน จึงไม่จำเป็นต้องดื่มน้ำอีก เพราะได้รับน้ำที่อยู่ในน้ำนมแม่อย่างเพียงพอแล้วค่ะ 

• อาหารสำหรับวัยทารกหลัง 6 เดือน

สำหรับทารกวัย 6 เดือนขึ้นไป เราจะเรียกอาหารสำหรับทารกในระยะนี้ว่า อาหารตามวัย หรือ Solid Foods คือทารกสามารถที่จะกินอาหารอื่น ๆ ควบคู่ไปกับนมแม่ได้แล้วค่ะ 

อย่างไรก็ตาม อาหารตามวัยของทารกนั้นจะต้องมีเนื้อสัมผัสที่นิ่ม ไม่แข็ง มีการบดให้พอหยาบหรือบดละเอียด เพื่อให้ทารกสามารถกลืนได้อย่างปลอดภัย ไม่ติดคอ ย่อยง่าย ขับถ่ายง่าย 

โดยอาหารสำหรับวัยทารกหลัง 6 เดือน ได้แก่อาหารจำพวก 

• นมแม่ หรือนมสูตรเฉพาะสำหรับทารก แม้จะถึงวัยกินอาหารตามวัยได้แล้ว แต่ก็ไม่จำเป็นจะต้องเลิกกินนมแม่ สามารถเสริมด้วยนมผงได้ เพื่อให้ทารกได้รับสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายอย่างเพียงพอ 
• ผลไม้บด หรือผลไม้สุก เช่น กล้วย ลูกแพร์ แอปเปิลซอส พีช อโวคาโด เพื่อให้ลูกน้อยได้รับสารอาหารจำพวกวิตามินและเกลือแร่ต่าง ๆ  
• ผักต้มสุก หรือผักบด เช่น แคร์รอต มันเทศ ฟักทองบด ถั่วลันเตาบด เพื่อให้ลูกน้อยได้รับวิตามิน เกลือแร่ และสารอาหารจำเป็นต่อการเจริญเติบโต 
• เนื้อสัตว์ต้มสุก หรือเนื้อสัตว์บดหยาบ หรือบดละเอียด เช่น เนื้อปลา เนื้อไก่ เนื้อหมู ตับบด เพื่อช่วยเสริมสร้างโปรตีนและสารอาหารจำเป็นที่ช่วยในการสร้างกล้ามเนื้อและดีต่อการเจริญเติบโต 
• ธัญพืชต่าง ๆ บดละเอียดและต้มสุก เช่น ข้าวโอ๊ต ถั่วแระญี่ปุ่น ถั่วดำ มีส่วนช่วยเสริมสร้างธาตุเหล็ก พร้อมทั้งมีวิตามินและเกลือแร่จำเป็นอีกมากมาย 

อย่างไรก็ตาม ในทุกช่วงวัยของการให้อาหารทารก คุณพ่อคุณแม่ควรจะต้องสังเกตอาการและความผิดปกติของลูกทุกครั้งหลังมื้ออาหาร 

• สำหรับทารกวัยแรกเกิด แม้จะกินแค่นมแม่เพียงอย่างเดียว แต่ก็ต้องดูด้วยว่า ลูกมีผื่นขึ้นหลังจากกินนมแม่ไหม ท้องเสียหรือเปล่า งอแงผิดปกติไหม เพราะบางครั้งทารกอาจได้รับสารก่อภูมิแพ้ได้ ซึ่งก็มาจากอาหารการกินของคุณแม่ และส่งต่อไปยังลูกน้อยผ่านทางน้ำนมแม่นั่นเอง 
• สำหรับเด็กวัย 6 เดือนขึ้นไป เริ่มกินอาหารตามวัยได้แล้ว ยิ่งต้องหมั่นสังเกตทุกครั้งที่ลูกเริ่มกินอาหารใหม่ ๆ ว่ามีอาการผิดปกติไหม มีอาการคัน ผื่นขึ้น ไม่สบาย ไอ จาม หรือท้องเสียหลังมื้อบ้างหรือเปล่า เพราะลูกอาจมีอาการแพ้อาหารชนิดใดชนิดหนึ่งได้ค่ะ 

การรับมือกับอาการแพ้ของลูกได้อย่างทันท่วงที จะช่วยป้องกันความเสี่ยงของอาการแพ้รุนแรง และยังช่วยให้ลูกได้รับการรักษาอย่างเหมาะสมตั้งแต่อายุยังน้อย ซึ่งมีโอกาสจะรักษาให้หายขาด หรือดีขึ้นได้ค่ะ 

อาหารเด็กทารก ที่สำคัญที่สุดคือนมแม่

สำหรับเด็กทารกนั้น อาหารเด็กทารกที่ดีที่สุดก็คือนมแม่ คุณพ่อคุณแม่ควรดูแลให้ลูกน้อยได้กินนมแม่เพียงอย่างเดียวและต่อเนื่องภายในช่วง 6 เดือนแรกของชีวิต ซึ่งทารกจะได้รับทั้งสารอาหารและสารภูมิคุ้มกันจากนมแม่อย่างเหมาะสมและเพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย โดยไม่จำเป็นต้องกินอาหารอื่นๆ  ก็สามารถจะเติบโตและมีพัฒนาการที่สมวัยได้ 

กล้วยบด ข้าวบด หรือแม้แต่น้ำเปล่า อาหารใด ๆ ก็ตามที่นอกเหนือไปจากนมแม่ ไม่ควรนำเข้าปากทารกน้อยวัยก่อน 6 เดือนเป็นอันขาด เพราะระบบร่างกายและระบบภูมิคุ้มกันของทารกยังทำงานได้ไม่เต็มที่ ลูกน้อยยังอ่อนแออยู่มาก สิ่งแปลกปลอมเหล่านี้นอกจากจะไม่ได้ทำให้ลูกน้อยแข็งแรงขึ้นแล้ว ยังเสี่ยงต่ออาหารท้องผูก ท้องเสีย หรือมีอาการลำไส้อุดตัน หรือทารกอาจสำลักอาหารจนเสียชีวิต เพราะยังไม่สามารถกลืนอาหารได้ 

ดังนั้น เพื่อความปลอดภัยของลูกน้อย และเพื่อพัฒนาการที่สมวัยของทารก ควรดูแลให้ลูกน้อยได้กินนมแม่อย่างต่อเนื่องในช่วง 6 เดือนแรกของชีวิต และสามารถให้ลูกกินนมแม่ต่อเนื่องไปได้อีก 1-2 ปีควบคู่กับอาหารตามวัย เพื่อให้ลูกน้อยได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน เหมาะกับการเจริญเติบโตค่ะ 

นมแม่ที่มี MFGM เพื่อ IQ และทักษะสมองเพื่อความสำเร็จ EF ที่เหนือกว่า

โภชนาการที่ดี ไม่เพียงแต่ช่วยเสริมสร้างร่างกายที่แข็งแรงเท่านั้น แต่ยังมีส่วนช่วยกระตุ้นการทำงานของสมอง ให้พร้อมสำหรับการเรียนรู้และการทำกิจกรรมที่สมวัยอีกด้วย

ดังนั้น การเริ่มใส่ใจดูแลเรื่องโภชนาการของลูกให้เหมะาสมอย่างเคร่งครัดตั้งแต่เยาว์วัย ก็จะเป็นพื้นฐานสำคัญที่ช่วยทำให้ลูกเติบโตพร้อมกับพัฒนาการและความรู้ความสามารถที่โดดเด่นเกินวัย

โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วง 6 เดือนแรกของชีวิต ทารกทุกคนควรจะต้องได้กินนมแม่อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ลูกน้อยได้รับ MFGM สุดยอดสารอาหารในนมแม่หนึ่งเดียวที่มีงานวิจัยรองรับว่า* ช่วยให้มี IQ และ EF ที่เหนือกว่าตั้งแต่ 5 ขวบปีแรก ให้ลูกพร้อมกว่าเมื่อถึงวัยเข้าเรียน โดย MFGM ในนมแม่ เป็นองค์ประกอบสำคัญในการสร้างเส้นใยประสาท (Myelin Sheath) และเพิ่มประสิทธิภาพในการส่งสัญญาณประสาทเชื่อมต่อระหว่างเซลล์สมอง ทำให้สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถเรียนรู้และจดจำได้ดียิ่งขึ้น

*สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินีและศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย. นมแม่กับการพัฒนาทักษะสมองส่วน Executive Function. 2561