ยาประสะน้ำนม ทางเลือกสมุนไพรเพื่อคุณแม่ให้นมบุตร

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• ยาประสะ คืออะไร
• ยาประสะน้ำนม คืออะไร
• ยาประสะน้ำนม มีสรรพคุณอย่างไร
• ยาประสะน้ำนม ปลอดภัยไหม
• ยาประสะน้ำนม กินยังไง
• ยาประสะน้ำนม ผลข้างเคียง
• ยาประสะน้ำนม ซื้อที่ไหน
• ข้อควรรู้ก่อนรับประทานยาประสะน้ำนม
• เลือกโภชนาการที่มี MFGM เพื่อ IQ และทักษะสมองเพื่อความสำเร็จ EF ที่เหนือกว่า
  

คุณแม่หลังคลอดบางคนเจอปัญหาน้ำนมน้อย น้ำนมมาไม่ทัน ทำให้เกิดความเครียดและความกังวลอย่างหนัก ซึ่งปกติแล้วสามารถใช้วิธีธรรมชาติ เช่น การให้ลูกดูดกระตุ้นบ่อย ๆ การดื่มน้ำอุ่น การพักผ่อน ก็ช่วยกระตุ้นน้ำนมให้เพียงพอต่อความต้องการของลูกได้ นอกจากนี้ คุณแม่หลายคนอาจพึ่งพาตัวช่วย เช่น ยาประสะน้ำนม ซึ่งเป็นตำรับยาสมุนไพรไทยดั้งเดิม แต่จะใช้อย่างไรให้ได้ผลดีและปลอดภัย Enfa รวบรวมข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับยาประสะน้ำนมมาให้แล้วค่ะ มาอ่านพร้อมกันเลย

ยาประสะ คืออะไร

ยาประสะ ไม่ใช่ชื่อยาเฉพาะตัว แต่เป็นชื่อหมวดหนึ่งของตำรับยาในแพทย์แผนไทย คำว่า ประสะ มาจากภาษาสันสกฤต หมายถึง การขจัดออก หรือการขับออกจากร่างกาย ตำรับยาประสะจึงมักถูกออกแบบมาเพื่อขับสิ่งตกค้าง เช่น ขับลม ขับเลือด ขับน้ำคาวปลา หรือแม้แต่ขับพิษจากร่างกาย โดยยาในกลุ่มนี้จะมีฤทธิ์กระตุ้นการไหลเวียนของเลือดและลม ซึ่งเป็นหลักสำคัญของศาสตร์แพทย์แผนไทยในการฟื้นฟูร่างกายหลังคลอด

ยาประสะน้ำนม คืออะไร

ยาประสะน้ำนม คือ ยาสมุนไพรแผนไทยที่จัดอยู่ในหมวดยาประสะ มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อช่วยเพิ่มการไหลของน้ำนมและบำรุงน้ำนมของคุณแม่หลังคลอด โดยทั่วไปจะประกอบด้วยสมุนไพรหลายชนิดเพื่อส่งเสริมฤทธิ์กันในการกระตุ้นและบำรุงน้ำนม เช่น หัวปลี ใบกะเพรา พริกไทย ดีปลี และขมิ้นชัน ซึ่งสมุนไพรเหล่านี้ล้วนมีคุณสมบัติที่เชื่อกันว่าสามารถช่วยเพิ่มการไหลเวียนโลหิต บำรุงร่างกาย และกระตุ้นการทำงานของต่อมน้ำนมได้

ยาประสะน้ำนมมีเป้าหมายหลักคือกระตุ้นการหลั่งน้ำนมในหญิงหลังคลอด โดยเฉพาะคุณแม่ที่มีปัญหาน้ำนมมาน้อย น้ำนมมาช้า หรือไม่มีน้ำนมในช่วง 3–7 วันแรกหลังคลอด

ทั้งนี้ จากข้อมูลของกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข ยาประสะน้ำนมจัดเป็นยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณที่สามารถใช้ได้ตามข้อบ่งชี้ แต่ควรศึกษาข้อมูลและปรึกษาผู้เชี่ยวชาญก่อนการใช้งานเสมอ

ยาประสะน้ำนม มีสรรพคุณอย่างไร

ยาประสะน้ำนม มีสรรพคุณที่สำคัญคือช่วยเพิ่มปริมาณและคุณภาพของน้ำนมสำหรับคุณแม่หลังคลอด โดยเชื่อกันว่าฤทธิ์ของสมุนไพรในตำรับยาจะช่วยส่งเสริมกลไกต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการผลิตน้ำนม ดังนี้

• กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต โดยสมุนไพรบางชนิดในตำรับ เช่น พริกไทย ดีปลี ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต ทำให้เลือดไปเลี้ยงเต้านมได้ดีขึ้น ซึ่งอาจส่งผลให้การผลิตน้ำนมมีประสิทธิภาพมากขึ้น
• เพิ่มการหลั่งฮอร์โมนโปรแลคตินที่ควบคุมการผลิตน้ำนม แม้ว่ายาประสะน้ำนมจะไม่ได้มีฤทธิ์กระตุ้นฮอร์โมนโดยตรงเหมือนยาแผนปัจจุบัน แต่สมุนไพรบางชนิดเชื่อว่ามีส่วนช่วยในการปรับสมดุลของร่างกาย ซึ่งอาจส่งผลทางอ้อมต่อการทำงานของฮอร์โมน
• บำรุงร่างกายและลดอาการอ่อนเพลีย เพราะการให้นมบุตรเป็นกระบวนการที่ต้องใช้พลังงานมาก สมุนไพรในตำรับยาประสะน้ำนมหลายชนิดมีคุณสมบัติในการบำรุงร่างกาย เสริมกำลัง ลดอาการอ่อนเพลีย ซึ่งจะช่วยให้คุณแม่มีพลังงานเพียงพอสำหรับการผลิตน้ำนมอย่างต่อเนื่อง
• ลดอาการท้องอืดท้องเฟ้อ เนื่องจากคุณแม่หลังคลอดบางท่านอาจมีปัญหาเรื่องระบบย่อยอาหาร สมุนไพรบางชนิด เช่น ขมิ้นชัน มีฤทธิ์ช่วยขับลม ลดอาการท้องอืดท้องเฟ้อ ทำให้ร่างกายสามารถดูดซึมสารอาหารไปใช้ในการผลิตน้ำนมได้ดีขึ้น
  

ยาประสะน้ำนม ปลอดภัยไหม

โดยทั่วไปแล้วยาประสะน้ำนมที่ผลิตตามมาตรฐานและได้รับอนุญาตจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ถือว่ามีความปลอดภัยในระดับหนึ่งสำหรับการบริโภค อย่างไรก็ตาม ความปลอดภัยขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ได้แก่

• คุณภาพของวัตถุดิบและกระบวนการผลิต ควรเลือกซื้อยาประสะน้ำนมจากผู้ผลิตที่น่าเชื่อถือ มีมาตรฐานการผลิตที่ดี (GMP) และได้รับการรับรองจาก อย. เพื่อให้มั่นใจว่าผลิตภัณฑ์ปราศจากสารปนเปื้อนและมีปริมาณตัวยาตามที่กำหนด
• ปริมาณการใช้ การรับประทานยาในปริมาณที่แนะนำเป็นสิ่งสำคัญ การใช้ยาเกินขนาดที่ระบุอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ได้ โดยควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยา
• สุขภาพของแต่ละบุคคล แม้จะเป็นสมุนไพร แต่ก็อาจมีข้อห้ามใช้ในบางกรณี เช่น ผู้ที่มีโรคประจำตัวบางชนิด แพ้ยาสมุนไพรบางชนิด หรืออยู่ในระหว่างการรับประทานยาแผนปัจจุบันอื่น ๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรแผนไทยก่อนเสมอ
• ระยะเวลาการใช้ การใช้ยาในระยะยาวควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ

ปัจจุบันยังไม่มีรายงานผลข้างเคียงรุนแรงจากการใช้ยาประสะน้ำนมในปริมาณที่เหมาะสม อย่างไรก็ตาม ควรระมัดระวังและสังเกตอาการผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นค่ะ

ยาประสะน้ำนม กินยังไง

วิธีกินยาประสะน้ำนมที่เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญมากเพื่อให้ได้ผลดีและลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น โดยควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยา ซึ่งโดยทั่วไปมีวิธีใช้ ดังนี้

• ยาแคปซูล รับประทานครั้งละ 2–4 แคปซูล วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร
• ยาผงชงน้ำ ใช้ประมาณ 1 ช้อนชา ต่อน้ำร้อน 1 แก้ว (ประมาณ 200 มล.) ดื่มหลังอาหาร วันละ 2–3 ครั้ง

ทั้งนี้ ไม่ควรใช้ยาประสะน้ำนมติดต่อกันเกิน 7 วัน เว้นแต่ได้รับคำแนะนำเฉพาะจากแพทย์ และควรหลีกเลี่ยงการใช้ก่อนคลอด เพราะอาจกระตุ้นการบีบตัวของมดลูก

ยาประสะน้ำนม ผลข้างเคียง

แม้ว่ายาประสะน้ำนมจะถือว่ามีความปลอดภัยในระดับหนึ่งเมื่อใช้ตามขนาดที่แนะนำ แต่ก็อาจมีผลข้างเคียง ที่อาจเกิดขึ้นได้ในบางราย โดยส่วนใหญ่เป็นผลข้างเคียงที่ไม่รุนแรงและมักหายไปเองเมื่อหยุดยาหรือปรับลดปริมาณการใช้ยา เช่น

• อาการท้องเสีย คลื่นไส้ หรือแน่นท้อง
• อาการคัน ผื่นลมพิษ หรือบวมแดง จากการแพ้
• ร่างกายร้อน อ่อนเพลีย หรือหัวใจเต้นเร็ว หากใช้ยาเกินขนาด

หากคุณแม่ที่ใช้ยาประสะน้ำนมมีอาการไม่สบายตัวหรือมีอาการข้างต้น ควรหยุดใช้ทันทีและรีบปรึกษาแพทย์

ยาประสะน้ำนม ซื้อที่ไหน

สำหรับคุณแม่ที่สนใจยาประสะน้ำนมสามารถหาซื้อได้จากแหล่งจำหน่ายที่เชื่อถือได้ ดังนี้

• ร้านขายยาแผนไทย/ร้านขายสมุนไพร โดยควรเลือกซื้อจากร้านที่มีใบอนุญาตและจำหน่ายผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการรับรองจาก อย.
• โรงพยาบาลที่มีคลินิกแพทย์แผนไทยที่ให้บริการและจำหน่ายยาสมุนไพรที่ปรุงขึ้นตามมาตรฐานของโรงพยาบาล
• คลินิกแพทย์แผนไทยหรือคลินิกที่มีแพทย์แผนไทยประจำอยู่

สิ่งสำคัญที่สุดคือการเลือกซื้อยาประสะน้ำนมจากแหล่งที่เชื่อถือได้ ตรวจสอบฉลากผลิตภัณฑ์ให้มีเลขทะเบียน อย. และวันหมดอายุที่ชัดเจน เพื่อให้มั่นใจในคุณภาพและความปลอดภัยของยา และควรใช้ตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรค่ะ

ข้อควรรู้ก่อนรับประทานยาประสะน้ำนม

ก่อนตัดสินใจใช้ยาประสะน้ำนม คุณแม่ควรพิจารณาและทำความเข้าใจข้อควรรู้เหล่านี้ เพื่อให้การให้นมบุตรเป็นไปอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพสูงสุด

• ห้ามใช้เกินขนาด หรือใช้ติดต่อกันเกินระยะเวลาที่แนะนำ
• คุณแม่ที่มีโรคประจำตัวหรือใช้ยาอื่นร่วมอยู่ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ
• หากมีอาการแพ้หรือผิดปกติ ควรหยุดยาและพบแพทย์ทันที
• ไม่ควรซื้อยาสมุนไพรจากแหล่งที่ไม่มีใบอนุญาตหรือไม่มี อย.รับรอง

ทั้งนี้ต้องเข้าใจว่ายาประสะน้ำนมไม่ใช่ทางลัดในการเพิ่มน้ำนม แต่ควรใช้เสริมร่วมกับการปั๊มนมหรือให้ลูกดูดนมสม่ำเสมอ

เลือกโภชนาการที่มี MFGM เพื่อ IQ และทักษะสมองเพื่อความสำเร็จ EF ที่เหนือกว่า

 นอกจากการดูแลสุขอนามัย สุขภาพโดยรวม และเฝ้าสังเกตพัฒนาการของของลูกน้อยว่าเหมาะสมตามวัยแล้วหรือไม่แล้ว การดูแลด้านโภชนาการตั้งแต่ลูกยังเล็ก โดยเฉพาะในช่วง 5 ปีแรกของชีวิตนั้น ถือว่าเป็นการปูพื้นฐานที่สำคัญให้กับชีวิตของลูก จะช่วยให้ลูกพร้อมเติบโตมาเป็นเด็กที่ทั้งฉลาดทางความคิดและฉลาดทางอารมณ์

โดยโภชนาการที่สำคัญที่ลูกน้อยควรได้รับก็คือนมแม่ เพราะในนมแม่ที่มี MFGM หนึ่งเดียวที่มีงานวิจัยรองรับว่า* ช่วยให้มี IQ และ EF ที่เหนือกว่าตั้งแต่ 5 ขวบปีแรก ให้ลูกพร้อมกว่าเมื่อถึงวัยเข้าเรียน โดย MFGM ในนมแม่ เป็นองค์ประกอบสำคัญในการสร้างเส้นใยประสาท (Myelin Sheath) และเพิ่มประสิทธิภาพในการส่งสัญญาณประสาทเชื่อมต่อระหว่างเซลล์สมอง ทำให้สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถเรียนรู้และจดจำได้ดียิ่งขึ้น

*สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินีและศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย. นมแม่กับการพัฒนาทักษะสมองส่วน Executive Function. 2561