เลือกอ่านตามหัวข้อ

• ทำไมทารกกินนมแม่ไม่ถ่าย
• ลูกกินนมแม่ แต่ไม่ถ่าย คือลูกท้องผูกหรือไม่
• คุณแม่ควรกินอะไรเพื่อช่วยให้ลูกถ่าย
• คำแนะนำสำหรับคุณแม่เมื่อทารกกินนมแม่แล้วไม่ถ่าย
• ทารกกินนมแม่แล้วไม่ถ่าย เพราะน้ำนมแม่น้อย
• ทารกกินนมผงไม่ถ่าย แปลว่าท้องผูกหรือไม่
• ลูกถ่ายยากกินนมอะไรดี

ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล

คุณแม่รู้กันอยู่แล้วว่า นมแม่คืออาหารที่ดีที่สุดสำหรับลูกวัย 6 เดือนแรก เพราะมีสารอาหารและสารภูมิคุ้มกัน ซึ่งทำหน้าที่ต่อต้านเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส และเชื้อรา จึงช่วยส่งเสริมภูมิคุ้มกันให้ลูกน้อย ทำให้ลูกกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย ถ่ายได้ดี แต่บางครั้งคุณแม่อาจพบปัญหาว่า ทารกกินนมแม่ไม่ถ่าย หลายวันจึงจะถ่ายสักครั้งหนึ่ง จนทำให้กังวลใจว่าลูกท้องผูกหรือไม่ กรณีแบบนี้คุณแม่ควรกินอะไรให้ลูกถ่าย ถึงจะไม่เสี่ยงต่ออาการท้องผูก เรามาหาคำตอบและทางแก้ไขปัญหานี้กันค่ะ

ทารกกินนมแม่ไม่ถ่าย เป็นเพราะอะไร

ปัญหาเด็กกินนมแม่ไม่ถ่าย หรือลูกไม่ถ่ายแม้กินนมแม่ อาจมีสาเหตุดังนี้

• นมแม่มีกากน้อย

เนื่องจากอาหารเด็กเล็ก 6 เดือนแรกก็คือนมแม่เพียงอย่างเดียว แต่เมื่อนมแม่มีกากน้อย เพราะสารอาหารในนมแม่ดูดซึมไปใช้ได้เกือบหมด เหลือของเสียที่ต้องเร่งกำจัดออกจากร่างกายไม่มาก จึงสามารถเก็บไว้ได้หลายวัน จากช่วงเดือนแรกที่ลูกถ่ายบ่อย เมื่อผ่านไปสักระยะลำไส้ของลูกจะพัฒนาและดูดซึมได้ดีขึ้น จนไม่เหลือกาก ต้องใช้เวลาสะสมกากให้มากพอก่อนขับถ่ายออกมา ทารกจึงไม่ถ่าย และจะถ่ายครั้งละมากขึ้น ไม่เหมือนเดือนแรกที่ถ่ายออกมาน้อยและบ่อยเป็นสิบครั้งได้

• กินนมแม่ไม่เพียงพอ

หากลูกกินนมแม่ ซึ่งเป็นอาหารสำหรับเด็ก 6 เดือนแรกเพียงอย่างเดียว ไม่เพียงพอต่อความต้องการ ลูกก็จะถ่ายอุจจาระได้น้อย หรือนานวันจะถ่ายอุจจาระครั้งหนึ่งได้ แต่หากลูกถ่ายอุจจาระ 2-3 วันครั้ง อุจจาระออกมาเป็นสีเหลือง มีลักษณะเหลวนุ่ม ไม่มีอาการแสดงของภาวะท้องผูก เช่น อุจจาระแข็ง เป็นเม็ด ลูกต้องเบ่งถ่าย หรือมีเลือดออกเวลาถ่าย ก็ไม่มีปัญหาใดๆ คุณแม่ไม่ต้องกังวล

• ลูกน้อยมีปัญหาด้านสุขภาพ

ทารกอาจเป็นหวัด มีปัญหาในระบบขับถ่าย หรือมีไข้สูง เวลาที่ลูกน้อยไม่สบายแบบนี้ก็มักจะกินนมแม่ได้น้อยลง เมื่อกินนมน้อย ก็ทำให้ลำไส้แห้ง เพราะขาดน้ำ ทำให้อุจจาระแห้ง หรือแข็ง ลูกน้อยจึงถ่ายยาก

• อาหาร Solid Foods

สำหรับทารกที่อายุ 6 เดือนขึ้นไป สามารถกินนมแม่ควบคู่ไปกับอาหารตามวัยได้แล้ว อาหารบางอย่างอาจทำให้มีกากของเสียเป็นก้อนแข็ง ทำให้ลูกถ่ายยาก ควรเลือกผัก และผลไม้ที่มีไฟเบอร์สูง เพื่อกระตุ้นการขับถ่ายที่ดีขึ้น ป้องกันอาการท้องผูกในเด็ก

• ลำไส้ยังไม่พร้อมย่อย

แม้ถึงวัยที่ต้องกินอาหารตามวัยแล้ว แต่ไม่ได้หมายความว่าลูกน้อยจะพร้อมกินอาหารทุกอย่างเสมอไป เด็กบางคนยังต้องกินอาหารที่บดละเอียดไปก่อน เพราะกินแล้วขับถ่ายคล่อง แต่พอเริ่มให้อาหารเป็นชิ้น ไม่บดละเอียด ลูกเริ่มมีอาการท้องผูก ลักษณะแบบนี้แปลว่าลำไส้ของลูกน้อยยังไม่พร้อมย่อย ควรดูแลให้ลูกได้กินอาหารที่ย่อยง่ายตามปกติไปก่อน ส่วนอาหารหยาบหรือแข็ง ควรรอป้อนใหม่ในเดือนถัดไป

ลูกกินนมแม่ไม่ถ่าย แปลว่าท้องผูกหรือไม่

กินนมแม่ไม่ถ่าย อาจไม่ได้แปลว่าลูกน้อยมีอาการท้องผูกเสมอไปค่ะ เพราะเราจะไม่ตัดสินอาการท้องผูกจากจำนวนครั้งที่ลูกน้อยอุจจาระ แต่สิ่งสำคัญคือคุณแม่ต้องดูลักษณะของอุจจาระลูกว่ามีลักษณะแข็งทำให้ลูกถ่ายลำบากจนต้องออกแรงเบ่ง และมีเลือดปนออกมาหรือไม่ หากมีลักษณะดังกล่าว ถือว่ามีอาการท้องผูกค่ะ

มากไปกว่านั้น ระบบขับถ่ายของเด็กแต่ละคนไม่เหมือนกัน เด็กบางคน 2-3 วัน อาจจะถ่ายสักครั้ง หรือถ่ายวันเว้นวันก็ได้ ไม่จำเป็นต้องถ่ายทุกวัน และถึงแม้ว่าเด็กบางคนถ่ายทุกวันก็จริง แต่หากลักษณะอุจจาระเข้าข่ายดังกล่าวถือว่าท้องผูก

อย่างไรก็ตาม หากลูกยังร่าเริง มีสุขภาพแข็งแรงดี ไม่แสดงอาการอึดอัดขณะขับถ่าย รวมถึงลักษณะของอุจจาระยังนิ่ม ขับถ่ายสะดวก ก็แสดงว่าทารกไม่ได้ท้องผูกค่ะ

แม่ควรกินอะไรให้ลูกถ่าย

แล้วถ้าลูกกินนมแม่แต่ท้องผูก คุณแม่ควรกินอะไรให้ลูกถ่ายง่ายกันนะ จริง ๆ แล้วคุณแม่ไม่จำเป็นต้องกินอะไรเพิ่มเติมเลยค่ะเพียงแค่หมั่นกินอาหารที่มีประโยชน์ตามปกติ เพื่อช่วยในการผลิตน้ำนมให้เพียงพอก็ใช้ได้แล้วค่ะ

เพราะปัญหาลูกกินนมแม่แต่ไม่ถ่ายนั้น จริง ๆ แล้วไม่ใช่เรื่องใหญ่ที่ต้องวิตกแต่อย่างใด ส่วนสาเหตุที่ลูกกินนมแม่แต่ถ่ายน้อย คำตอบนั้นง่ายมาก เพราะน้ำนมเป็นของเหลว ไม่ได้จับตัวเป็นก้อนหรือเป็นเนื้อเหมือนอาหารอื่น ๆ

เมื่อลูกกินนม สารอาหารในนมแม่ก็ดูดซึมไปใช้ได้เกือบหมด และน้ำนมที่เป็นของเหลวก็ไม่ได้มีกากของเสียเหลือเยอะ ทำให้เหลือของเสียในลำไส้ที่ต้องเร่งกำจัดออกจากร่างกายในปริมาณที่น้อย จึงสามารถเก็บกากนั้นไว้ได้หลายวัน ทารกจึงไม่ถ่ายได้หลายวันโดยที่อุจจาระไม่แข็ง และการที่ลูกไม่ถ่ายหลายวัน ก็ไม่เรียกว่า ทารกท้องผูก เสมอไปค่ะ

คุณแม่จึงไม่ต้องแก้ไขหรือรักษาอาการแบบเฉพาะทางแต่อย่างใด เว้นแต่ว่าคุณแม่สังเกตเห็นลูกน้อยมีอาการอึดอัดแน่นท้อง และเพื่อป้องกันปัญหาท้องผูกที่อาจตามมา คุณแม่ก็อาจลองปรับเปลี่ยนอาหารการกินแบบเน้นผักและผลไม้ที่มีไฟเบอร์สูงมากขึ้น เช่น ส้ม พรุน มะละกอสุก มะขาม ซึ่งจะผ่านน้ำนมแม่ไปสู่ลูก หรือนวดท้องลูก ก็อาจช่วยให้ลูกถ่ายออกมาได้เร็วขึ้น

อย่างไรก็ตาม สิ่งสำคัญคือคุณแม่ควรให้ลูกกินนมอย่างเพียงพอ หากลูกกินนมได้มากพอ ก็จะถ่ายทั้งอุจจาระและปัสสาวะได้บ่อย และปัสสาวะแต่ละครั้งจะมีปริมาณมากพอสมควร โดยทั่วไปปัสสาวะจะใสไม่มีสี หรือสีเหลืองจางๆ แต่ถ้าลูกไม่ค่อยถ่ายและปัสสาวะลูกมีสีเข้ม แสดงว่าได้รับนมไม่พอ คุณแม่ต้องให้ลูกกินนมให้มากขึ้น

คำแนะนำสำหรับคุณแม่เมื่อทารกกินนมแม่แล้วไม่ถ่าย

หากคุณแม่พบว่าทารกกินนมแม่แล้วไม่ถ่ายหลายวันจนทำให้เกิดความกังวล สามารถรับมือได้ ดังนี้ 

• สังเกตอาการของลูก แม้ว่าลูกไม่ถ่ายติดต่อกันหลายวันก็จริง แต่ถ้าลูกน้อยยังยิ้มแย้มแจ่มใส กินนมได้เต็มอิ่ม นอนหลับเพียงพอ อารมณ์ดีเหมือนเดิม แบบนี้ถือว่าปกติค่ะ
• สังเกตอาการของลูกหลังกินนม ว่ามีอาการอึดอัดแน่นท้องไหม มีอาการท้องอืด แน่นท้อง ร้องไห้งอแงไหม หากมีอาการดังกล่าวอาจต้องปรับเปลี่ยนโภชนาการของคุณแม่ให้มีไฟเบอร์สูงขึ้น
• ควรดูแลให้ลูกกินนมอย่างเพียงพอ ให้ลูกดูดนมจนหมดเต้าทุกครั้ง การได้รับน้ำนมไม่เพียงพอ นอกจากจะทำให้ลูกได้รับโภชนาการน้อยลงแล้ว ยังอาจทำให้ลูกถ่ายน้อยลงได้
• หากลูกไม่ถ่ายหลายวัน ลองทำการนวดวนที่ท้องของทารกเบา ๆ ประมาณ 3 นาที แล้วดูว่าหลังการนวดท้องแล้วการขับถ่ายของลูกดีขึ้นไหม บางครั้งการกระตุ้นลำไส้ก็ช่วยในการขับถ่ายได้
• หากสังเกตว่าลูกมีอาการทรมานเวลาเบ่งอุจจาระ อุจจาระเป็นก้อนแข็ง อุจจาระมีมูกเลือดปน ควรพาลูกไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยและรับการรักษาอย่างเหมาะสมค่ะ

กรณีทารกกินนมแม่แล้วไม่ถ่าย เพราะน้ำนมแม่น้อย

บางครั้งทารกกินนมแม่แล้วไม่ถ่าย อาจมีสาเหตุมาจากคุณแม่มีปัญหาน้ำนมน้อย น้ำนมหดค่ะ ลูกน้อยจึงได้รับโภชนาการที่ไม่เพียงพอกับความต้องการของร่างกายลูก

แต่ถ้าหากคุณแม่พยายามเพิ่มน้ำนมแล้ว แต่น้ำนมแม่ยังมีน้อย อาจเลือกนมผงเสริมให้ลูก โดยพิจารณาโภชนาการที่ย่อยง่าย ผสมโปรตีนย่อยบางส่วน และผสมใยอาหารสุขภาพที่ช่วยในการขับถ่ายอย่างเช่น พีดีเอ็กซ์ (PDX) และ กอส (GOS) ซึ่งเป็นอาหารของจุลินทรีย์ชนิดดีในลำไส้ จึงส่งผลดีต่อระบบการย่อยของลูก ช่วยปรับการทำงานของลำไส้ให้สมดุล อุจจาระเด็กจึงนิ่มลง ขับถ่ายง่าย ช่วยป้องกันอาการท้องผูกได้

อย่างไรก็ตาม ขอย้ำคุณแม่อีกครั้งว่าแม้ทารกไม่ถ่าย ถ่ายน้อยหรือหลายวันกว่าจะถ่ายสักครั้ง แต่หากเขายังมีอาการอื่นๆ เป็นปกติดี มีลักษณะอุจจาระทารกปกติ คืออุจจาระที่ถ่ายออกมายังคงเป็นสีเหลืองและมีลักษณะเหลวนุ่ม ก็ไม่ถือว่าลูกมีอาการท้องผูก และคุณแม่ไม่ต้องวิตกกังวลแต่อย่างใดนะคะ

ทารกกินนมผงไม่ถ่าย แปลว่าท้องผูกหรือไม่

ลูกกินนมผงแล้วไม่ถ่าย อาจไม่ได้แปลว่าท้องผูก แต่อาจแผลว่านมผงสูตรนั้นไม่เหมาะกับลูก เช่น มีโปรตีนขนาดใหญ่ และลำไส้ของลูกยังไม่สามารถย่อยโมเลกุลเหล่านั้นได้ดี หรือคุณแม่ชงนมแบบเข้มเกินไป หรือเจือจางเกินไป ก็ส่งผลต่อกระบวนการย่อยอาหาร หรือนมผงบางสูตรมีธาตุเหล็กมากเกินไป ลูกกินแล้วจึงถ่ายยาก เป็นต้น

ดังนั้น หากคุณแม่เริ่มให้ทารกกินนมผง แล้วลูกไม่ค่อยถ่าย ควรพาลูกไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัย และแพทย์จะแนะนำนมผงสูตรที่เหมาะกับสุขภาพของลูกน้อย เพื่อป้องกันอาการท้องอืด ท้องผูก และอึดอัดท้องในเด็กค่ะ

ลูกถ่ายยากกินนมอะไรดี

ลูกถ่ายยากกินอะไรดี สำหรับทารกที่อายุน้อยกว่า 6 เดือน ควรกินนมแม่เพียงอย่างเดียวเท่านั้น เพราะเป็นโภชนาการที่มีทั้งสารอาหารและสารภูมิคุ้มกันที่เหมาะสมและปลอดภัยกับทารก ลูกน้อยสามารถย่อยนมแม่ได้ง่าย ไม่เกิดอาการท้องอืด ท้องเสีย หรือท้องผูก

แต่ถ้าหากคุณแม่ไม่สามารถให้นมลูกได้เอง อาจด้วยปัญหาทางสุขภาพ หรือน้ำนมไม่ไหล หรือน้ำนมไม่พอ ควรไปพบแพทย์เพื่อขอคำปรึกษา ซึ่งแพทย์อาจแนะนำนมย่อยง่ายผสมโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน (PHP) ซึ่งมีขนาดโมเลกุลเล็ก ย่อยง่าย ดูดซึมไว ลดการเกิดแก๊สและปัญหาขับถ่าย พร้อมทั้งเสริมด้วยเส้นใยสุขภาพอย่าง PDX และ GOS ที่ช่วยปรับสมดุลลำไส้ และสารอาหารบำรุงสมอง เช่น MFGM และ DHA เพื่อส่งเสริมพัฒนาการทั้ง IQ และ EQ ของลูกน้อยอย่างต่อเนื่อง

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่ดูแลลูกน้อย

• เช็กเลย! สีอุจจาระทารกแบบไหนปกติ และแบบไหนที่ผิดปกติ
  
• แม่กินอะไรลูกได้อย่างนั้น จริงไหม แม่ให้นมลูกกินอะไรได้บ้าง