Enfa สรุปให้

• Microcephaly คือ ภาวะศีรษะเล็กแต่กำเนิด ทำให้ทารกคลอดออกมาพร้อมกับขนาดรอบศีรษะที่เล็กผิดปกติ เล็กกว่าเด็กที่อยู่ในวัยเดียวกัน หรือเพศเดียวกัน
• เด็กหัวเล็ก มีระดับความรุนแรงที่แตกต่างกัน อาจมีความผิดปกติเพียงเล็กน้อย แต่มีพัฒนาการเรียนรู้และการเจริญเติบโตตามปกติ หรือมีความบกพร่องการเรียนรู้ที่ล่าช้า หรือมีความบกพร่องทางกานเรียนรู้ในทุกด้าน
• อัลตราซาวนด์ ลูกหัวเล็ก แพทย์จะแจ้งถึงความเสี่ยงของภาวะศีรษะเล็ก พร้อมผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น รวมถึงการดูแลและบำบัดพัฒนาการของลูกน้อยในกรณีที่ลูกมีความบกพร่องทางพัฒนาการรุนแรง
  

หนึ่งในภาวะความผิดปกติแต่กำเนิดที่คุณแม่หลายคนอาจไม่คุ้นชื่อได้แก่ Microcephaly หรือภาวะเด็กหัวเล็ก ซึ่ง ภาวะ Microcephaly คือ ภาวะความผิดปกติที่ทำให้เด็กคลอดออกมาพร้อมขนาดศีรษะที่เล็กกว่าเด็กในวัยเดียวกัน แต่ภาวะเด็กหัวเล็กเกิดจากอะไร สามารถป้องกันได้ไหม บทความนี้จาก Enfa มีสาระน่ารู้เกี่ยวกับภาวะศีรษะเล็กในเด็กมาฝากค่ะ

 

 

Microcephaly คืออะไร

Microcephaly หรือ ภาวะศีรษะเล็กแต่กำเนิด ทำให้ทารกแรกเกิดที่คลอดออกมาเป็นเด็กหัวเล็กเมื่อเทียบกับขนาดศีรษะของเด็กในวัยเดียวกัน หรือเมื่อเทียบกับศีรษะของเด็กเพศเดียว ก็จะพบว่าเด็กมีศีรษะเล็กอย่างเห็นได้ชัด ซึ่งภาวะนี้เกิดขึ้นตั้งแต่ยังเป็นทารกอยู่ในครรภ์ค่ะ

อย่างไรก็ตาม ภาวะศีรษะเล็กนั้นเกิดขึ้นได้ยากค่ะ พบได้ไม่บ่อย และเมื่อเกิดแล้วไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่เมื่อลูกโตขึ้น ขนาดศีรษะก็สามารถจะขยายใหญ่ขึ้นได้ แต่เมื่อเทียบกันแล้ว ก็ยังมีขนาดที่เล็กกว่าเด็กคนอื่นในวัยเดียวกันอยู่ดีค่ะ โดยเด็กที่มีภาวะศีรษะเล็ก อาจมีทั้งเด็กหัวเล็กที่พัฒนาการปกติ และเด็กหัวเล็กที่พัฒนาการบกพร่องอย่างรุนแรง

 

เด็กหัวเล็ก เกิดจากอะไร

ภาวะศีรษะเล็ก หรือเด็กหัวเล็ก โรคดังกล่าวนี้เกิดจากสาเหตุและปัจจัยที่แตกต่างกัน ได้แก่

• ความผิดปกติของพันธุกรรม
• การขาดออกซิเจนไปเลี้ยงสมอง
• ทารกมีภาวะกะโหลกศีรษะปิดเร็วผิดปกติ
• คุณแม่มีการติดเชื้อในขณะตั้งครรภ์ เช่น ไวรัสซิกา
• ทารกได้รับการบาดเจ็บที่สมอง
• คุณแม่ดื่มแอลกอฮอล์หรือใช้สารเสพติดในขณะตั้งครรภ์
• คุณแม่ได้รับพิษปรอทหรือตะกั่วในขณะตั้งครรภ์
• คุณแม่มีภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์
• คุณแม่มีภาวะทุพโภชนาการ
• ภาวะเมทาบอลิกซินโดรม (Metabolic Syndrome) หรือ ระบบการเผาผลาญทำงานผิดปกติ

 

เด็กหัวเล็ก ส่งผลต่อพัฒนาการอย่างไร

ทารกหัวเล็ก มีระดับความรุนแรงของพัฒนาการที่แตกต่างกันไป ดังนี้

• เด็กหัวเล็ก ที่มีขนาดศีรษะเล็กกว่าเกณฑ์ปกติเพียงเล็กน้อย และมีพัฒนาการปกติ ไม่มีความบกพร่องด้านการเรียนรู้
• เด็กหัวเล็ก และมีพัฒนาการบกพร่องปานกลาง เช่น ตัวเล็ก ใบหน้าผิดรูป ซนผิดปกติ อาจมีความบกพร่องด้านการเรียนรู้ที่ล่าช้า แต่ยังสามารถดูแล ผลักดัน และบำบัดรักษาพัฒนาการให้สมวัยและใช้ชีวิตตามปกติได้
• เด็กหัวเล็ก และมีปัญหาด้านพัฒนาการบกพร่องอย่างรุนแรงในทุกด้าน เช่น ลูกพัฒนาการช้าในทุกด้าน มีอาการชัก สูญเสียการได้ยิน มีภาวะการกลืนและการกินบกพร่อง ระบบประสาทและสมองผิดปกติ

 

อัลตราซาวนด์ ลูกหัวเล็ก

ภาวะศีรษะเล็ก มักเกิดขึ้นตั้งแต่ตอนที่ทารกยังอยู่ในครรภ์ และสามารถตรวจพบได้ผ่านการอัลตราซาวนด์ ซึ่งหากพบสัญญาณความเสี่ยงดังกล่าว แพทย์ก็จะแจ้งให้คุณพ่อคุณแม่เข้าใจถึงสาเหตุ ปัจจัย และผลกระทบของภาวะศีรษะเล็ก พร้อมให้คำแนะนำในการเลี้ยงดูและเสริมสร้างพัฒนาการของทารกที่เกิดมาพร้อมกับภาวะศีรษะเล็ก

มากไปกว่านั้น ไม่ใช่เด็กที่มีภาวะศีรษะเล็กทุกคนจะมีความบกพร่องอย่างรุนแรง เด็กหัวเล็กหลายคนมีพัฒนาการตามปกติ และเด็กอีกหลายคนสามารถบำบัดรักษาและเสริมพัฒนาการให้สมวัยให้สามารถใช้ชีวิตตามปกติได้ค่ะ

 

แนวทางการรักษาเมื่อลูกน้อยหัวเล็ก

ภาวะศีรษะเล็ก ไม่มีวิธีรักษาให้หายขาด ทำได้เพียงรักษาตามอาการที่ผิดปกติ และทำการบำบัดรักษาตามความบกพร่องของเด็ก เพื่อให้เด็กมีพัฒนาการที่สมวัย สามารถเรียนรู้ และใช้ชีวิตได้ตามปกติ หรือสามารถที่จะใช้ชีวิตในสังคมได้อย่างมีความสุขตามอัตภาพค่ะ

อย่างไรก็ตาม แม้ภาวะดังกล่าวจะไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่...คุณแม่อาจลดความเสี่ยงของภาวะศีรษะเล็กได้ ดังนี้

• กินอาหารที่มีประโยชน์และครบทั้ง 5 หมู่
• ปรึกษากับแพทย์ถึงความเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ และรับการรักษาโรคต่าง ๆ ให้เรียบร้อยตั้งแต่ก่อนที่จะวางแผนการตั้งครรภ์
• หลีกเลี่ยงการใช้ชีวิตหรือเดินทางไปยังสถานที่ที่มีสารพิษและสารเคมี เช่น สารปรอท สารตะกั่ว
• ไม่ดื่มแอลกอฮอล์หรือใช้ยาเสพติดระหว่างตั้งครรภ์
• ป้องกันตนเองจากการติดเชื้อระหว่างตั้งครรภ์
• ตรวจสอบให้แน่ใจว่าได้รับวัคซีนที่จำเป็นสำหรับการตั้งครรภ์อย่างครบถ้วน
• มีเพศสัมพันธ์อย่างปลอดภัย เพื่อป้องกันตนเองจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (STIs) รวมถึงไวรัสโรคซิกา
• ล้างมือบ่อย ๆ เพื่อป้องกันการสะสมสิ่งสกปรกหรือเชื้อโรคที่อาจนำไปสู่การติดเชื้อในขณะตั้งครรภ์
• ไม่กินอาหารดิบหรืออาหารปรุงไม่สุก ป้องกันความเสี่ยงของการติดเชื้อ
• หลีกเลี่ยงการเปลี่ยนทรายแมวในขณะตั้งครรภ์ เพื่อป้องกันตนเองจากโรคท็อกโซพลาสโมซิส (Toxoplasmosis) หรือโรคติดเชื้อจากปรสิตโซพลาสโมซิส
• ตรวจสุขภาพช่องปากเป็นประจำ เพื่อป้องกันการติดเชื้อจากปัญหาสุขภาพช่องปากในขณะตั้งครรภ์

 

คำแนะนำสำหรับคุณพ่อคุณแม่เมื่อลูกน้อยมีภาวะศีรษะเล็ก

หากลูกน้อยได้รับการวินิจฉัยว่ามีภาวะศีรษะเล็ก คุณพ่อคุณแม่ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างใกล้ชิด ตั้งแต่การหมั่นสังเกตความผิดปกติของพัฒนาการ เช่น เด็กพูดช้าไหม เด็กมีอวัยวะผิดรูปไหม ลูกมีอาการชักบ่อย ๆ ไหม เพื่อที่แพทย์จะได้ทำการตรวจวินิจฉัย ทำการรักษา และให้คำแนะนำในการบำบัดพัฒนาการเด็กให้ดีขึ้นได้

อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่เด็กทุกคนที่มีภาวะศีรษะเล็กแล้วจะมีพัฒนาการบกพร่องรุนแรงเสมอไป เด็กบางคนมีภาวะศีรษะเล็ก แต่ก็มีพัฒนาการเป็นปกติเหมือนกับเด็กในวัยเดียวกัน

ดังนั้น การหมั่นสังเกตพฤติกรรมและพัฒนาการของลูก ก็จะช่วยให้แพทย์สามารถวินิจฉัยและทำการบำบัดรักษาลูกน้อยได้อย่างเหมาะสม เพื่อช่วยให้ลูกน้อยมีพัฒนาการที่ดีขึ้น เรียนรู้ได้ดีขึ้น และเติบโตมาใช้ชีวิตในสังคมได้อย่างมีความสุข

สิ่งสำคัญมากที่สุดก็คือ คุณพ่อคุณแม่ต้องยอมรับให้ได้ว่าลูกของเราเกิดมาพร้อมภาวะที่ผิดปกติ และคุณพ่อคุณแม่ควรเปิดใจและเปิดรับข้อมูลที่ถูกต้อง ดูแลและมอบความรักให้กับลูกแบบไร้เงื่อนไข เพื่อเป็นพื้นฐานความรักและความอบอุ่นที่จะช่วยส่งเสริมสุขภาพจิตที่ดี และดีต่อพัฒนาการเรียนรู้ของลูกด้วยเช่นกัน

 

เลือกโภชนาการที่มี MFGM เพื่อ IQ และทักษะสมองเพื่อความสำเร็จ EF ที่เหนือกว่า

พัฒนาการที่สมวัย เริ่มต้นได้จากโภชนาการที่เหมาะสม คุณแม่จึงควรดูแลให้ทารกน้อยได้กินนมแม่อย่างต่อเนื่อง 6 เดือนแรกของชีวิต เพราะมี MFGM สุดยอดสารอาหารในนมแม่ สารอาหารสมองชนิดเดียวที่ช่วยให้ลูกมี IQ และทักษะ EF ที่เหนือกว่าตั้งแต่ 5 ปีแรก ประกอบด้วยไขมันและโปรตีนกว่า 150 ชนิด รวมทั้งสฟิงโกไมอีลิน ฟอสโฟลิปิด แกงกลิโอไซด์

 

---

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่ดูแลลูกน้อย

• พัฒนาการทารกในครรภ์ 1-40 สัปดาห์ ลูกน้อยเปลี่ยนไปยังไงบ้างนะ
  
• พัฒนาการด้านสติปัญญา ปฐมวัย คืออะไร เสริมสร้างยังไงบ้าง