Enfa สรุปให้
เลือกอ่านตามหัวข้อ
หนึ่งในปัญหาที่แม่ให้นมบุตรหลายคนพบเจอกันอยู่บ่อย ๆ ก็คือปัญหา น้ำนมหด ซึ่งทำให้คุณแม่มีน้ำนมน้อย ไม่พอจะให้เจ้าตัวเล็กกินในแต่ละวัน และปัญหาน้ำนมไม่พอนี้ก็เสี่ยงที่จะส่งผลเสียต่อสุขภาพของทารก ทำให้ได้รับสารอาหารไม่เพียงพอต่อการเจริญเติบโตที่สมวัย แต่คุณแม่สงสัยกันไหมว่า แล้วน้ำนมหด น้ำนมน้อยนี่มันเกิดจากอะไร ถ้าน้ำนมไม่ค่อยมี ถือว่าผิดปกติหรือเปล่า แล้วคุณแม่จะมีวิธีกู้น้ำนมอย่างไรได้บ้าง เรามาคำตอบไปพร้อม ๆ กันเลยค่ะ
น้ำนมหด น้ำนมน้อย น้ำนมไม่พอ เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ดังนี้
ปัญหาน้ำนมน้อย แม้จะฟังดูน่าวิตกกังวล แต่ปัญหาดังกล่าวก็เป็นปัญหาชั่วคราวที่สามารถแก้ไขให้ดีขึ้นได้ด้วยการปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต พฤติกรรมการกิน หมั่นดูแลตัวเองให้ดีอยู่เสมอ ก็จะช่วยให้น้ำนมกลับมาเป็นปกติได้
สิ่งสำคัญคือเมื่อรู้ตัวว่ามีน้ำนมน้อยจะต้องปรับไลฟ์สไตล์การใช้ชีวิตทันที และควรไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัยและรับการรักษา
หากทารกได้รับน้ำนมไม่เพียงพอ อาจส่งผลเสียต่อสุขภาพของทารก ดังนี้
เพื่อป้องกันไม่ให้ลูกขาดสารอาหาร สิ่งสำคัญคือ คุณแม่ต้องไม่ลืมเอาลูกเข้าเต้าทันทีหลังจากคลอด เพื่อที่ลูกน้อยจะได้รับน้ำนมเหลือง หรือน้ำนมระยะแรกที่จะไหลออกมาภายใน 1-3 วันแรกหลังคลอด ซึ่งในน้ำนมเหลืองจะพบโปรตีนชนิดหนึ่งซึ่งมีส่วนประกอบด้วยเซลล์เม็ดเลือดขาวจำนวนมากเรียกว่า แลคโตเฟอร์ริน ทำหน้าที่ต่อต้านเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส และเชื้อรา จึงลดโอกาสที่ลูกน้อยจะติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร และเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
หากเจ้าตัวเล็กมีปฏิกิริยาดังต่อไปนี้เกิดขึ้น อาจเป็นไปได้ว่าลูกน้อยกำลังได้รับนมไม่เพียงพอ
การกู้น้ำนมหรือการเรียกน้ำนมแม่กลับคืน (Relactation) เป็นการเปิดโอกาสให้กับคุณแม่หลายคนที่เคยให้นมแม่มาก่อนแล้วหยุดให้นมไปช่วงหนึ่ง ได้สามารถกลับมามีน้ำนมให้ลูกอีกครั้ง เพื่อประโยชน์ที่ลูกน้อยจะได้รับ โดยอาศัยการกระตุ้นเต้านมเพื่อเพิ่มการผลิตฮอร์โมนโปรแลคติน ซึ่งเป็นฮอร์โมนสำคัญในการกระตุ้นการสร้างน้ำนม
เมื่อคุณแม่ตั้งใจแน่วแน่ที่จะกู้น้ำนม คุณแม่ต้องดูแลโภชนาการให้ได้รับอาหารอย่างเพียงพอและครบถ้วน เพื่อเตรียมร่างกายให้พร้อม ดื่มน้ำให้มาก พักผ่อนให้เพียงพอ และมีเวลาใกล้ชิดลูก ตามปกติแม่ที่ทำงานนอกบ้านจะมีความเสี่ยงต่อการมีน้ำนมไม่เพียงพอต่อความต้องการของลูกอยู่แล้วหากมาหมั่นปั๊มในที่ทำงานด้วย หากคุณแม่ไม่มีเวลาอาจต้องใช้ความพยายามมากกว่าปกติที่จะพยายามเรียกน้ำนมแม่กลับคืน ทั้งนี้ระยะเวลาในการเรียกน้ำนมอาจจะ 2-3 วันไปจนถึง 2-3 สัปดาห์ก็มี ขึ้นอยู่กับความพร้อมของร่างกายและระยะเวลาที่คุณแม่หยุดให้นมไป ถ้าหยุดให้นมไปนานก็จะใช้เวลามากกว่า
แม่ให้นมบุตรที่มีปัญหาน้ำนมหด น้ำนมน้อย สามารถดูแลตัวเองและกู้น้ำนมได้ ดังนี้
หลังคลอดควรให้ทารกได้ดื่มนมทันที ไม่ควรปล่อยไว้นานเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน เพราะยิ่งรอนาน ยิ่งเสี่ยงที่จะเกิดภาวะน้ำนมน้อย และทารกก็จะต้องใช้เวลาในการทำความคุ้นชินกับนมแม่นานกว่าปกติ
ในหนึ่งวันแม่ควรให้นมบุตร 8-12 ครั้งต่อวัน ครั้งละ 2-3 ชั่วโมง โดยการให้นมด้วยการเข้าเต้าบ่อย ๆ นั้น จะช่วยกระตุ้นให้เต้านมผลิตน้ำนมได้มากขี้น
ถ้าหากทารกกัดไม่ถูกหัวนม อาจทำให้ทารกได้รับนมแม่ไม่เพียงพอ และอาจจะมีผลต่อหัวนมแม่ที่อาจจะเกิดการบาดเจ็บที่หัวนมจนน้ำนมไม่ไหลหรือไหลน้อย
การให้นมทั้งสองข้างนั้น ก็เพื่อให้เกิดการสมดุลของน้ำนมในรอยต่อ ๆ ไป เพราะการให้นมทารกแค่เพียงเต้าเดียวเป็นประจำ เสี่ยงที่จะทำให้น้ำนมไหลน้อย
ในกรณีที่คุณแม่ลืมให้นมลูก ควรปั๊มนมเก็บไว้ทันทีที่นึกขึ้นได้ เพื่อให้เกิดการสมดุลของน้ำนมในรอบต่อ ๆ ไป และเพื่อไม่ให้มีน้ำนมไหลเกินออกมาเมื่อมีน้ำนมเต็มเต้า
แม่ให้นมบุตรควรกินยาตามที่แพทย์เห็นชอบเท่านั้น ไม่ควรซื้อยามากินเองโดยไม่ได้รับความเห็นชอบจากแพทย์หรือเภสัชกร
สารนิโคตินในบุหรี่ และแอลกอฮอล์มีผลทำให้ปริมาณน้ำนมลดลงได้ ดังนั้น คุณแม่ให้นมบุตรควรงดการสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนผสม
หลังคลอดและช่วงเวลาให้นมบุตร คุณแม่ต้องใส่ใจกับอาหารการกินให้มากยิ่งขึ้น เพราะครั้งนี้อาหารที่กินเข้าไปจะถูกส่งต่อสารอาหารผ่านทางน้ำนม หากกินอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ ทารกก็อาจจะได้รับผลข้างเคียงทางสุขภาพด้วย หรือหากกินอาหารที่ไม่มีประโยชน์ ก็จะทำให้การฟื้นตัวหลังคลอดของคุณแม่ไม่ดีเท่าที่ควรด้วย
ปั๊มนมอย่างสม่ำเสมอตามตารางการปั๊มนม เพื่อกระตุ้นให้น้ำนมไหล โดยเฉพาะคุณแม่ทำงานนั้นมักไม่สามารถให้ลูกดูดนมบ่อยได้ เพราะไม่ได้อยู่กับลูกตลอดเวลา ต้องมาปั๊มนมในที่ทำงาน และการกู้น้ำนมสำหรับแม่ทำงานนั้นหัวใจอยู่ที่วินัยและความสม่ำเสมอในการปั๊ม
คุณแม่ต้องปั๊มนมให้ถี่ขึ้นทุก 2 ชั่วโมง ครั้งละ 20-30 นาที โดยปั๊มให้ครบ 10 ครั้งภายใน 24 ชั่วโมง โดยช่วงสัปดาห์แรกที่กู้น้ำนมจะออกมาน้อยมากหรือบางคนไม่ออกมาเลย คล้ายกับช่วงแรกที่เริ่มปั๊มนมใหม่ ๆ หลังคลอด ซึ่งขึ้นอยู่กับคุณแม่ว่าหยุดให้นมนานแค่ไหน เข้าสู่สัปดาห์ที่ 2 น้ำนมจะเริ่มมาเองโดยที่คุณแม่ต้องรักษาความถี่ของการปั๊มอย่างต่อเนื่อง
การปั๊มนมโดยใช้เครื่องปั๊มแบบปั๊มคู่จะทำให้ได้ปริมาณน้ำนมมากกว่า ช่วยประหยัดเวลาในการปั๊มนม และช่วยกระตุ้นน้ำนมด้วย
คุณแม่สามารถใช้ยาแลคโตกัส (Lactogogues) เป็นตัวช่วยในการเพิ่มปริมาณน้ำนมร่วมกับการกระตุ้นเต้านมได้ และให้หยุดใช้ยาเมื่อน้ำนมมีมากขึ้น อย่างไรก็ตาม ยาเพิ่มน้ำนมควรสั่งจ่ายโดยแพทย์และเภสัชกร และอยู่ในความดูแลของแพทย์และเภสัชกรเท่านั้น ไม่ควรซื้อยามากินเองเด็ดขาด
คุณแม่อาจใช้เวลาในการกู้น้ำนมอยู่ประมาณหนึ่งเดือนปริมาณน้ำนมจะค่อยๆ กลับมาเท่าเดิม จนในที่สุดสามารถมีน้ำนมให้ลูกกินอย่างเพียงพอ เมื่อคุณแม่กู้จนได้ปริมาณน้ำนมตามที่ต้องการแล้ว ก็สามารถลดจำนวนการปั๊มให้เหลือ 7-8 ครั้งต่อ 24 ชั่วโมงได้ โดยที่ยังคงรักษาปริมาณน้ำนมเอาไว้ได้
สำหรับคุณแม่ที่น้ำนมหด น้ำนมน้อย แต่ต้องการให้ลูกได้กินนมแม่ต่อไป ขอให้คุณแม่ตั้งใจจริงและไม่ยอมแพ้ น้ำนมแม่ก็จะกลับมาได้ในที่สุด เพราะในนมแม่ มีสารอาหารสำคัญเหล่านี้
อย่างไรก็ตาม หากมีความจำเป็นที่จะต้องให้นมแม่สลับกับนมผง ก็สามารถทำได้ โดยคุณแม่สามารถปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อแนะนำนมผงสำหรับเด็กที่เหมาะกับลูกน้อยในแต่ละช่วงวัย
ทำไมน้ำนมน้อย?น้ำนมหด น้ำนมน้อย น้ำนมไม่พอ เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ดังนี้
น้ำนมน้อย ทำไงดี?แม่ให้นมบุตรที่มีปัญหาน้ำนมหด น้ำนมน้อย สามารถดูแลตัวเองและกู้น้ำนมได้ ดังนี้
นมแม่ผสมนมผงได้ไหม?นมแม่ ควรเป็นนมแม่เพียว ๆ ไม่ผสมน้ำเปล่า หรือผสมกับสิ่งอื่น เพราะเสี่ยงที่จะทำให้ทารกท้องเสีย หรือเกิดการปนเปื้อน สำหรับทารกแล้ว นมแม่อย่างเดียวดีที่สุดโดยไม่ต้องผสมสิ่งอื่นเข้ามา
ประจำเดือนมา น้ำนมหดจริงหรือ?การมีประจำเดือน ส่งผลต่อปริมาณน้ำนมแม่จริง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงสิ้นสุดรอบเดือน ทั้งนี้เนื่องจากช่วงที่มีประจำเดือนจะทำให้ความเข้มข้นของโปรแลคตินในร่างกายลดลง ซึ่งโปรแลคตินเป็นฮอร์โมนที่ช่วยกระตุ้นการผลิตน้ำนมแม่ เมื่อระดับฮอร์โมนโปรแลคตินลดลง กระบวนการผลิตน้ำนมแม่จึงลดลงตามไปด้วย
ฉีดวัคซีนแล้วน้ำนมหด จริงหรือเปล่า?แม่ให้นมบุตรสามารถเข้ารับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคต่าง ๆ เช่น วัคซีนป้องกันไข้หวัด วัคซีนป้องกันโรคโควิด-19 ได้ ซึ่งภูมิคุ้มกันที่ได้รับจากวัคซีนก็จะสามารถส่งผ่านทางน้ำนมไปยังทารกได้ และอาจช่วยให้ทารกได้รับภูมิคุ้มกันโรคนั้น ๆ ด้วย
อย่างไรก็ตาม มีวัคซีนบางชนิดที่คุณแม่ให้นมบุตรไม่สามารถเข้ารับได้ เพราะอาจส่งผลข้างเคียงไปยังทารกผ่านน้ำนมแม่ เช่น วัคซีนไข้ทรพิษ วัคซีนป้องกันไข้เหลือง เป็นต้น
ดังนั้น ก่อนฉีดวัคซีนใด ควรปรึกษากับแพทย์ให้แน่ใจก่อนว่าปลอดภัยสำหรับแม่ให้นมบุตรจริง ๆ
เดือนกว่าแล้ว น้ำนมน้อยทำไงดี?ปัญหาน้ำนมน้อยแม้จะน่ากังวล แต่ก็เป็นปัญหาชั่วคราว และสามารถแก้ไขให้ดีขึ้นได้ คุณแม่ควรลองปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตและพฤติกรรมการกิน แล้วดูว่าน้ำนมเพิ่มขึ้นหรือไม่ หากน้ำนมยังคงน้อยอยู่ ควรไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัย
นานไหมกว่าน้ำนมจะมาเยอะ?ปริมาณน้ำนมของแม่แต่ละคนไม่เท่ากัน บางคนน้ำนมมาก บางคนน้ำนมน้อย ในส่วนของแม่ที่น้ำนมน้อยก็ยังแตกต่างกันไปอีก บางคนอาจจะกลับมามีน้ำนมปกติภายในเวลาไม่กี่สัปดาห์หรือไม่กี่เดือน ขณะที่บางคนอาจใช้เวลาหลายเดือน ควรปรึกษากับแพทย์ถึงวิธีกู้น้ำนม ในกรณีที่ได้ลองปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินและพฤติกรรมการใช้ชีวิตแล้วยังไม่เห็นผล
Enfa สรุปให้ ให้นมลูกกินกาแฟได้ไหม สำหรับคุณแม่หลังคลอดที่ให้นมลูก การเลี่ยงไม่ดื่มกาแฟได้จะดีที...
อ่านต่อ
ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิดภาควิชากุมารเวชศา...
อ่านต่อ
ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิดภาควิชากุมารเวชศา...
อ่านต่อ
