เลือกอ่านตามหัวข้อ
ปัญหาลูกท้องเสีย เป็นหนึ่งในอาการไม่สบายท้องที่มักทำให้คุณพ่อคุณแม่เป็นกังวลบ่อย ๆ แต่...ทำไมลูกถึงท้องเสีย? เด็กท้องเสียบ่อย ผิดปกติหรือเปล่า? บทความนี้จาก Enfa จะพามาหาคำตอบกันว่าทำไมลูกถึงท้องเสีย และเมื่อลูกท้องเสีย คุณพ่อคุณแม่จะมีวิธีรับมือได้อย่างไรบ้าง
จริง ๆ แล้วอาการท้องเสียในทารกนั้นค่อนข้างที่จะดูได้ยาก เพราะปกติแล้วอุจจาระของทารกก็จะมีลักษณะอ่อนและเหลว ลูกถ่ายเหลวสีเหลืองถือว่าเป็นสิ่งปกติ
แต่ในส่วนของอาการท้องเสีย จะเห็นได้ว่ามีของเหลวออกมาพร้อมกับอุจาระมากผิดปกติ โดยอาจจะมากจนกระทั่งล้นออกจากผ้าอ้อม หากเกิดลักษณะเช่นนี้บ่อย ๆ ก็แปลว่าลูกกำลังมีอาการท้องเสีย หรือลักษณะอุจจาระเป็นมูกหรือเลือด ร่วมกับทารกมีอาการผิดปกติ เช่น ไข้ อาเจียน ซึม เป็นต้น
เมื่อเด็กทารกท้องเสีย ร่างกายของทารกจะสูญเสียน้ำและแร่ธาตุอย่างรวดเร็ว และเสี่ยงต่อภาวะขาดน้ำภายในเวลา 1-2 วัน คุณพ่อคุณแม่จึงต้องหมั่นสังเกตอาการต่าง ๆ อยู่เสมอ
หากทารกท้องเสีย อาการโดยทั่วไปที่คุณพ่อคุณแม่จะสามารถสังเกตลักษณะอุจจาระได้ มีดังนี้
อุจจาระทารกท้องเสียนั้น แม้จะสังเกตดี ๆ ก็ยังถือว่ายากที่จะแยกความแตกต่างได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าทารกแรกเกิดที่อายุน้อยกว่า 2 เดือนมีอาการท้องเสีย ยิ่งแยกความแตกต่างได้ยาก เพราะเด็กแรกเกิดมักจะมีการขับถ่ายบ่อยอยู่แล้ว อาจขับถ่ายมากถึง 6 ครั้งต่อวันเป็นปกติ
แต่หากลักษณะอุจจาระเป็นมูก หรือเลือดร่วมกับทารกมีอาการผิดปกติ เช่น ไข้ อาเจียน ซึม เป็นต้น ถือว่าเป็นลักษณะอุจจาระทารกท้องเสียค่ะ
ถ้าทารกมีอายุตั้งแต่ 2 เดือนขึ้นไป และยังมีอาการถ่ายมากอยู่เหมือนเดิม ก็เป็นไปได้ว่าทารกกำลังมีอาการท้องเสีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าขับถ่ายตั้งแต่ 3 ครั้งต่อวันขึ้นไป
นอกจากจำนวนในการขับถ่ายแล้ว คุณแม่ก็อาจจะสังเกตจากปริมาณน้ำหรือของเหลวที่ไหลปนออกมากับอุจจาระ ถ้ามีน้ำหรือของเหลวออกมามากกว่าปกติ และเด็กขับถ่ายมากกว่าปกติ ก็แสดงว่าเด็กมีอาการท้องเสีย
หากทารกมีอาการท้องเสียดังต่อไปนี้ คุณพ่อคุณแม่ควรพาไปพบแพทย์ทันที
เด็กท้องเสียสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ดังนี้
อุจจาระทารกที่กินนมแม่จะมีลักษณะ เละ เหลวนิ่ม สีเหลืองทอง ทารกในวัยเดือนแรกจะถ่ายเกือบทุกครั้งที่กินนมแม่ ลักษณะดังกล่าวไม่เรียกว่าท้องเสีย เป็นภาวะปกติในทารกวัยเดือนแรก นอกจากนี้ ยังมีบางภาวะที่อาจทำให้ทารกกินนมแม่ถ่ายได้บ่อยกว่าปกติ ได้แก่
หลังจากสังเกตลักษณะอุจจาระทารกท้องเสีย และแน่ชัดแล้วว่าทารกมีอาการท้องเสีย คุณพ่อคุณแม่สามารถดูแลลูกในเบื้องต้นได้ ดังนี้
ปกติแล้วแพทย์มักจะไม่แนะนำให้คุณพ่อคุณแม่ใช้ยาแก้ท้องเสียสำหรับเด็กเอง ซึ่งยาที่แพทย์จะสั่งจ่ายนั้น ส่วนมากแล้วจะสั่งจ่ายในกรณีที่มีอาการท้องเสียที่มีสาเหตุมาจากการติดเชื้อไวรัสหรือเชื้อแบคทีเรีย
โดยแพทย์อาจสั่งจ่ายยาปฏิชีวนะในกรณีที่มีการติดเชื้อแบคทีเรีย หรือสั่งจ่ายยารักษาเชื้อราในกรณีที่มีอาการท้องเสียเพราะติดเชื้อรา
และในกรณีที่ทารกมีอาการข้างเคียงจากการท้องเสียรุนแรงจนมีภาวะขาดน้ำ คุณพ่อคุณแม่จะต้องพาทารกไปพบแพทย์โดยทันที แพทย์อาจให้ใช้เกลือแร่ เพื่อช่วยป้องกันและบรรเทาอาการสูญเสียน้ำ
กรณีลูกกินนมแม่ และถ่ายเหลวบ่อย
สำหรับลูกน้อยที่กินนมแม่ ในช่วงเดือนแรก ๆ คุณแม่จะสังเกตได้ว่า ลูกน้อยถ่ายบ่อย ถ่ายเหลว ถ่ายทันทีหลังกินนม ซึ่งอาจจะทำให้คุณแม่เข้าใจว่าลูกมีอาการท้องเสีย ซึ่งที่จริงแล้ว อาการแบบนี้เป็นอาการปกติของเด็กที่กินนมแม่ เนื่องจากนมแม่มีคุณสมบัติที่ย่อยง่าย และสามารถดูดซึมสารอาหารได้เกือบหมด ทำให้อุจจาระของลูกน้อยเวลาถ่าย มีกากน้อย และมีน้ำมาก
ส่วนอีกสาเหตุ อาจจะเกิดจากคุณแม่ให้ลูกกินนมไม่เกลี้ยงเต้า คือ ดูดเต้าแรกไม่นานก็สลับเปลี่ยนให้ลูกไปกินนมอีกเต้า ทำให้ลูกได้กินน้ำนมเฉพาะแค่ส่วนหน้าของทั้งสองเต้าเท่านั้น หรือคุณแม่บางคนมีน้ำนมมาก ลูกน้อยกินนมเฉพาะส่วนหน้าก็อิ่มแล้ว ซึ่งในน้ำนมส่วนหน้าจะมีน้ำ และน้ำตาลแลคโตส เป็นส่วนประกอบค่อนข้างมาก จึงสามารถผ่านลงลำไส้ได้รวดเร็ว ทำให้ลำไส้ย่อยและดูดซึมไม่ทัน ลูกจึงถ่ายออกมาเลยหลังกินนมมื้อนั้น ๆ
กรณีลูกกินนมผง และถ่ายเหลวบ่อย
สำหรับเด็กบางคนที่แพ้อาหารผ่านนมแม่ หรือคุณแม่มีน้ำนมไม่พอ และมีความจำเป็นต้องให้ลูกกินนมผง อาจเป็นไปได้ว่าลูกมีปัญหาในการย่อยสารอาหารในนมผง เนื่องจากระบบการย่อยอาหารของลูกยังพัฒนาได้ไม่สมบูรณ์ โดยเฉพาะเอนไซม์ในลำไส้ที่ใช้ย่อยโปรตีน และน้ำตาลแลคโตสยังทำงานไม่เต็มที่
เมื่อลูกกินนมสูตรปกติที่มีโปรตีนเป็นโมเลกุลใหญ่และมีน้ำตาลแลคโตสเป็นส่วนผสม ลำไส้จะย่อยได้ไม่หมด สารอาหารบางส่วนจึงตกค้างในลำไส้จนเกิดเป็นแก๊ส ซึ่งเป็นสาเหตุให้เด็กปวดท้อง แน่นท้องท้องอืดร้องกวน รวมทั้งอาการถ่ายทันทีหลังกินนม
แนะนำให้ลูกดูดนมแม่ให้เกลี้ยงเต้า เพราะน้ำนมส่วนหลังมีไขมันสูง ลูกจะใช้เวลาย่อย และดูดซึมนานขึ้น ทำให้การขับถ่ายทิ้งช่วงห่างออกไปได้
แต่หากยังไม่ดีขึ้น หรือในกรณีที่คุณแม่มีน้ำนมมาก จนลูกอิ่มก่อนที่จะดูดนมจนเกลี้ยงเต้า คุณแม่อาจใช้วิธีบีบน้ำนมแม่ส่วนหน้าที่มีลักษณะใสทิ้งไปประมาณ 20 – 30 มิลลิลิตร หรือประมาณ 10 – 15 นาที ก่อนให้ลูกดูด เพื่อให้ลูกได้น้ำนมส่วนหลังที่ข้นและมีไขมันมากขึ้น ก็ช่วยแก้ปัญหาได้เช่นกัน
อาการเหล่านี้ไม่ใช่อาการปกติ การถ่ายเหลวจะทำให้ลูกได้รับสารอาหารจากนมไม่เต็มที่ และส่งผลกระทบต่อสุขภาพกาย และพัฒนาการของลูก คุณแม่สามารถปรึกษาคุณหมอเพื่อเลือกนมสูตรย่อยง่าย ที่มีโปรตีนที่ผ่านการย่อยบางส่วน และมีสัดส่วนของน้ำตาลแลคโตสต่ำกว่าปกติ ซึ่งสอดคล้องกับระบบการย่อยของลูกที่ยังพัฒนาไม่สมบูรณ์
การเปลี่ยนสูตรนมผงนั้นสามารถทำได้ในกรณีที่เด็กมีอาการท้องอืด ไม่สบายท้อง ร้องกวนแหวะนมได้ด้วย นอกจากนี้ยังมีนมผงสูตรผสมใยอาหารสุขภาพที่ช่วยในการขับถ่าย อย่างเช่น พีดีเอ็กซ์ (PDX) และ กอส (GOS) ซึ่งมีคุณสมบัติเป็นพรีไบโอติก (Prebiotics) เป็นอาหารของจุลินทรีย์สุขภาพในลำไส้ จะช่วยปรับการทำงานของลำไส้ให้สมดุลได้
การที่ลูกถ่ายบ่อยไป อาจทำให้ลูกก้นแดง เป็นแผล เกิดผื่นคล้าย ๆ ผื่นผ้าอ้อม รอบ ๆ ก้นและบริเวณขาหนีบ ซึ่งจะทำให้ลูกหงุดหงิด งอแง ร้องกวน ส่งผลต่อพัฒนาการด้านอารมณ์ และการเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ รอบตัวก็ทำได้น้อยลงกว่าที่ควรจะเป็น
หากเกิดอาการดังกล่าวขึ้น แนะนำให้หมั่นเปลี่ยนผ้าอ้อม ทำความสะอาดหลังการขับถ่ายทุกครั้ง และเช็ดก้นของลูกให้แห้งอยู่เสมอ เพื่อลดความอับชื้นของผิวหนังบริเวณผ้าอ้อม รวมถึงทาครีมหรือ ออยเมนท์เพื่อช่วยเคลือบและปกป้องผิวของลูกจากการขับถ่าย
คุณแม่ที่กำลังเผชิญกับปัญหาลูกถ่ายบ่อย ถ่ายเหลว ถ่ายทันทีหลังกินนม ลองใช้วิธีสังเกตุลักษณะ และอาการของลูกน้อย รวมทั้งทำตามคำแนะนำ ก็จะสามารถช่วยแก้ไขปัญหาการขับถ่ายของลูกน้อยได้บ้าง ไม่มากก็น้อยค่ะ
คุณแม่มือใหม่ยังสามารถหาความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับวิธีการดูแลลูกน้อย ได้ที่ Enfa Smart Club พร้อมรับคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญ ได้ที่ คลิก
หากลูกมีอาการถ่ายเหลวบ่อย ถ่ายหลายครั้งต่อวัน ควรดูแลลูกดังนี้
หากลูกท้องเสียและมีมูกเลือดปนออกมาด้วย ควรพาลูกไปพบแพทย์ทันที เพราะมีความผิดปกติภายในระบบขับถ่ายของทารกได้
สีของอุจจาระทารกนั้นจะแตกต่างกันออกไป ซึ่งอุจจาระสีเหลืองทองมักเป็นอุจจาระของทารกที่กินนมแม่ จึงอาจไม่ใช่เรื่องผิดปกติ
แต่ถ้าทารกมีอาการถ่ายบ่อยกว่าปกติ ถ่ายแล้วมีของเหลวออกมามากกว่าปกติ อาจเป็นสัญญาณว่าทารกกำลังท้องเสีย คุณพ่อคุณแม่ควรดูแลอย่างใกล้ชิด หรือพาไปพบแพทย์
หากลูกน้อยมีอาการท้องเสียและมีอาการซึม หรืออ่อนเพลีย ควรพาไปพบแพทย์ทันที เพราะทารกอาจเสี่ยงต่อภาวะขาดน้ำหรือติดเชื้อได้
โดยมากแล้วแพทย์จะไม่แนะนำให้คุณพ่อคุณแม่ซื้อยาสำหรับรักษาอาการท้องเสียมาใช้กับเด็ก ยาแก้ท้องเสียเด็กจำเป็นจะต้องสั่งจ่ายโดยแพทย์เท่านั้น ซึ่งแพทย์อาจให้ใช้ยาปฏิชีวนะในกรณีที่อาการท้องเสียมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อแบคทีเรีย
โดยมากแล้วอาการลูกท้องเสียไม่มีไข้ร่วมด้วยมักไม่น่าเป็นห่วงนัก แต่คุณพ่อคุณแม่ก็ควรจับตาดูแลอย่างใกล้ชิด หากลูกท้องเสียตั้งแต่ 1 วันขึ้นไป จะมีไข้หรือไม่มีไข้ร่วมด้วย ก็ควรพาไปพบแพทย์
ทารกท้องเสีย และมีมูกปนมากับอุจจาระ อาจเป็นไปได้ว่ามีสาเหตุมาจากการติดเชื้อหรือแพ้โปรตีนนมวัว หากทารกถ่ายแล้วมีมูกปน ควรพาไปพบแพทย์ทันที
อาการท้องเสียในเด็กไม่ควรใช้ยาแก้ท้องเสียโดยที่ไม่ปรึกษาแพทย์ เพราะยาบางชนิดอาจรุนแรงไปสำหรับเด็ก และอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงอื่น ๆ ได้
ก่อนใช้ยาใด ๆ ในการรักษาอาการท้องเสียของเด็ก ควรปรึกษาหรือได้รับความเห็นชอบจากแพทย์เสียก่อน ไม่ควรซื้อยามาใช้กับเด็กเอง
อาการท้องเสียที่มีไข้ร่วมด้วย อาจมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อไวรัส ควรพาลูกไปพบแพทย์ทันที เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและรับการรักษา
เด็กที่กินนมแม่แล้วท้องเสีย โดยมากแล้วไม่ผิดปกติ เนื่องจากนมแม่มีคุณสมบัติที่ย่อยง่าย และสามารถดูดซึมสารอาหารได้เกือบหมด ทำให้อุจจาระของลูกน้อยเวลาถ่าย มีกากน้อย และมีน้ำมาก
หรืออาจเกิดจากคุณแม่ให้ลูกกินนมไม่เกลี้ยงเต้า คือ ดูดเต้าแรกไม่นานก็สลับเปลี่ยนให้ลูกไปกินนมอีกเต้า ทำให้ลูกได้กินน้ำนมเฉพาะแค่ส่วนหน้าของทั้งสองเต้าเท่านั้น หรือคุณแม่บางคนมีน้ำนมมาก ลูกน้อยกินนมเฉพาะส่วนหน้าก็อิ่มแล้ว ซึ่งในน้ำนมส่วนหน้าจะมีน้ำ และน้ำตาลแลคโตส เป็นส่วนประกอบค่อนข้างมาก จึงสามารถผ่านลงลำไส้ได้รวดเร็ว ทำให้ลำไส้ย่อยและดูดซึมไม่ทัน ลูกจึงถ่ายออกมาเลยหลังกินนมมื้อนั้น ๆ
หรืออาจเป็นเพราะอาหารการกินของคุณแม่ ที่มีแก๊สมากเกิน หรือเป็นอาหารรสจัด หรือคุณแม่กำลังกินยาระบายในช่วงที่ให้นมลูก ปัจจัยเรื่องอาหารการกินเหล่านี้ สามารถส่งต่อไปยังทารกผ่านทางน้ำนม และทำให้ทารกท้องเสียได้แม้ว่าจะกินแค่นมแม่เพียงอย่างเดียวก็ตาม
Enfa สรุปให้ การดื่มนมที่มีแลคโตสฟรีแล้วท้องเสียหรือมีอาการท้องเสียหลังดื่มนม ดื่มนมแล้วท้อง...
อ่านต่อ
Enfa สรุปให้ นมถั่วเหลืองเด็ก เป็นนมที่ผลิตจากถั่วเหลือง ซึ่งเป็นแหล่งโปรตีนจากพืชที่อุดมไปด้วยส...
อ่านต่อพญ.นริศรา สุรทานต์นนท์ อาจารย์แพทย์ประจำหน่วยภูมิแพ้และภูมิคุ้มกัน ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทย...
อ่านต่อ
