การเลือกนมสำหรับเด็กแพ้นมวัว

ปัจจุบัน ภูมิแพ้เป็นอาการหนึ่งที่พบกันมากในเด็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเด็กแพ้โปรตีนนมวัว (Cow’s Milk Protein Allergy) หรือที่เรียกสั้นๆ กันว่า เด็กแพ้นมวัว เป็นอาการที่พบมากในเด็กเล็ก แม้อาการแพ้นมวัวจะเป็นอาการที่ไม่ร้ายแรง แต่หากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง จะส่งผลต่อสุขภาพและพัฒนาการโดยรวมของเด็กได้ คุณแม่จึงต้องหาทางรักษาอาการนี้ ซึ่งการเลือกนมสำหรับเด็กแพ้นมวัวเป็นหนึ่งในวิธีการป้องกันและรักษาที่สำคัญ

ทำไมเด็กแพ้นมวัว

สาเหตุที่เด็กแพ้นมวัวหรืออาการแพ้โปรตีนนมวัวนั้น เกิดจากระบบภูมิต้านทานและระบบทางเดินอาหารของทารกยังพัฒนาไม่สมบูรณ์ ทำให้ย่อยโปรตีนในนมวัวได้ไม่ดีนัก จึงมีโปรตีนเข้าสู่ร่างกาย และร่างกายของทารกคิดว่าโปรตีนเหล่านั้นเป็นสิ่งแปลกปลอม ภูมิต้านทานมีการทำงานเพื่อขจัดโปรตีนนั้น จึงแสดงอาการแพ้ทางระบบต่างๆ ของร่างกาย เด็กที่แพ้นมวัวจึงท้องเสีย หากได้รับการรักษาที่ถูกต้อง อาการแพ้โปรตีนนมวัวนี้จะหายไปได้เมื่อเด็กโตขึ้น

อาการเด็กแพ้นมวัวเป็นอย่างไร

อาการเด็กแพ้นมวัว อาจเกิดขึ้นทันทีหรือเกิดหลังจากกินนมไปแล้วหลายชั่วโมง หรืออาจจะนานเป็น 7-10 วันก็ได้ โดยอาการจะเกิดขึ้นกับ 3 ระบบ ได้แก่...

• ระบบทางเดินอาหาร มีอาการปวดท้อง ท้องเดิน อาเจียน มีเลือดปนมากับอุจจาระ

• ระบบทางเดินหายใจ มีน้ำมูกไหล คัดจมูก หลอดลมอักเสบ เป็นหวัดบ่อย หายใจมีเสียงวี้ด

• ระบบผิวหนัง มีผื่นแดง ผื่นคัน ลมพิษ ผิวหนังอักเสบเป็นตุ่มพอง ตกสะเก็ด หรือแสบคัน

อาการแพ้อาจแสดงออกทางระบบร่างกายเพียงระบบเดียวหรือหลายระบบพร้อมกันก็ได้ อีกทั้ง เด็กอาจจะน้ำหนักไม่ขึ้น เนื่องจากได้รับสารอาหารไม่เพียงพอต่อความต้องการ โดยอาการต่างๆ ที่เกิดขึ้นจากการแพ้นมวัวนี้ จะส่งผลต่อพัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็ก

คุณแม่ควรหมั่นสังเกตอาการของลูกหลังดื่มนมว่ามีความผิดปกติใดๆ เกิดขึ้นบ้างหรือไม่ เพื่อจะได้ทำการรักษาได้อย่างถูกต้อง ซึ่งหากได้รับการรักษาที่ถูกต้องและเหมาะสม อาการเด็กแพ้นมวัวจะสามารถหายไปได้เมื่อเด็กโตขึ้น โดยมีงานวิจัยพบว่า เด็กประมาณ 50 % หายจากอาการนี้ภายในช่วงขวบปีแรก เด็กกว่า 75% หายจากอาการนี้เมื่ออายุ 3 ขวบ เด็กประมาณ 90% หายจากอาการนี้ภายในอายุ 6 ปี

การตรวจและการรักษาเด็กแพ้นมวัว

เป็นเรื่องสำคัญที่คุณแม่ต้องคอยหมั่นสังเกตอาการผิดปกติของลูกหลังจากดื่มนม เนื่องจากอาการแพ้นมวัวบางอย่าง มีความคล้ายกับอาการเจ็บป่วยธรรมดา เช่น น้ำมูกไหล คัดจมูก ไอ เป็นหวัดเรื้อรัง ท้องเสีย อาเจียน ถ่ายมีเลือดปน หายใจขัด คัดจมูก หลับไม่สนิท ผื่นแพ้ ดังนั้น หากคุณแม่สงสัยว่าลูกแพ้นมวัว ควรปรึกษาคุณหมอ โดยคุณหมอจะซักประวัติอาการ ประวัติครอบครัว และประวัติการได้รับนม รวมถึงตรวจร่างกายทั่วไป

ยิ่งกว่านั้น เพื่อแยกอาการแพ้โปรตีนนมวัวออกจากโรคอื่นๆ คุณหมออาจทำการตรวจทางห้องปฏิบัติการอื่นๆ เช่น ตรวจเลือด หรือทดสอบการแพ้ทางผิวหนังที่เรียกว่า Skin Prick Test ด้วย

ลูกแพ้นมวัวหรือไม่ เช็คได้ที่นี่

หากคุณแม่ยังไม่แน่ใจอาการของลูกว่าแพ้โปรตีนนมวัวหรือไม่ แนะนำให้คุณแม่สังเกตอาการ และทำแบบประเมินการแพ้โปรตีนนมวัวด้านล่างนี้ได้เลย

ดูแลอย่างไรเมื่อเด็กแพ้นมวัว

เมื่อคุณแม่รู้แน่ชัดว่าเด็กแพ้นมวัว สิ่งที่ควรทำคือ...

• เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และควรให้ลูกกินนมแม่ต่อเนื่องไปอย่างน้อย 6 เดือนหรือนานกว่านั้น และคุณแม่ควรหลีกเลี่ยงการกินนมและผลิตภัณฑ์ที่ทำจากนมวัวในระหว่างให้นมลูกด้วย เพราะลูกอาจแพ้โปรตีนที่ส่งผ่านนมแม่ได้เช่นกัน

• หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น นั่นคือต้องงดให้ลูกดื่มนมวัว รวมถึงไม่กินอาหารเสริมหรือขนมที่มีนมวัวเป็นส่วนผสม ซึ่งคุณแม่เองอาจไม่รู้ว่าอาหารชนิดนั้นมีนมวัวผสมอยู่หรือไม่ ก็เลี่ยงได้ด้วยการไม่ให้ลูกกินขนมหรืออาหารที่ไม่มีส่วนประกอบข้างบรรจุภัณฑ์

• เลือกนมสูตรพิเศษให้ลูก ในกรณีที่คุณแม่ไม่สามารถให้นมลูกด้วยตัวเองได้หรือจำเป็นต้องให้นมสูตรผสม ควรปรึกษาคุณหมอเพื่อเลือกนมสูตรสำหรับเด็กแพ้นมวัวโดยเฉพาะ

การเลือกนมสำหรับเด็กแพ้นมวัว

การแพ้นมวัวหรือโปรตีนนมวัว เกิดจากร่างกายคิดว่าโปรตีนที่มีอยู่ในนมวัวเป็นสิ่งแปลกปลอม ดังนั้นนมสำหรับเด็กที่แพ้นมวัว จึงเป็นการทำให้โปรตีนนมวัวมีขนาดเล็กลง จนร่างกายไม่รับรู้ว่าเป็นโปรตีนนมวัวอีกต่อไป นมเด็กสูตรที่ทำให้โปรตีนนมวัวมีขนาดเล็กลงมีอยู่ 3 สูตร ซึ่งคุณแม่สามารถปรึกษาคุณหมอเพื่อเลือกมาใช้ป้องกันและรักษาให้เหมาะอาการของลูกได้ ดังนี้

• สูตรสำหรับป้องกัน : นมสูตรโปรตีนผ่านการย่อยบางส่วน (Partially Hydrolyzed Protein) ซึ่งโปรตีนในนมจะถูกย่อยจนได้เป็นโมเลกุลสายสั้นๆ ทำให้มีอนุภาคเล็กลงกลายเป็นนมที่เหมาะสำหรับเด็กที่ครอบครัวที่มีประวัติภูมิแพ้ ไม่สามารถใช้ในเด็กที่ได้รับการวินิจฉัยว่าแพ้นมวัวแล้วได้

• สูตรสำหรับรักษา : นมสูตรโปรตีนย่อยอย่างละเอียด (Extensively Hydrolyzed Protein) โปรตีนในนมจะถูกย่อยจนได้เป็นโมเลกุลขนาดเล็ก และบางส่วนอาจถูกย่อยจนเป็นกรดอะมิโน เป็นนมสำหรับเด็กที่รู้แน่ชัดแล้วว่าแพ้นมวัว

• สูตรสำหรับรักษาอาการรุนแรง : นมสูตรกรดอะมิโน (Amino Acid Based Formula) เป็นนมสำหรับเด็กแพ้โปรตีนนมวัวชนิดรุนแรง และแพ้โปรตีนจากอาหารหลายชนิด หรือมีระบบย่อยอาหารผิดปกติเมื่อให้นมวัวสูตรโปรตีนย่อยละเอียดแล้วไม่ดีขึ้น

สำหรับนมสูตรย่อยโปรตีนอย่างละเอียด มี 2 ชนิด คือชนิดโปรตีนเคซีน และชนิดโปรตีนเวย์ ปัจจุบันด้วยวิทยาการก้าวหน้าก็มีการพัฒนานมสูตรต่างๆ ออกมาหลากหลาย ซึ่งให้ผลดีในการรักษา อย่างเช่น นมสูตรโปรตีนเคซีนย่อยละเอียด เสริมจุลินทรีย์สุขภาพ LGG ช่วยการทำงานของจุลินทรีย์ชนิดดีในลำไส้ ช่วยทำให้ลำไส้แข็งแรง ซึ่งมีงานวิจัยทางการแพทย์ที่รองรับว่าช่วยรักษาเด็กที่แพ้โปรตีนนมวัวให้หายขาด และทำให้เด็กกลับมากินนมสูตรปกติได้ภายใน 1 ปี

เมื่อคุณแม่สงสัยว่าลูกมีอาการของเด็กแพ้นมวัว ควรปรึกษาคุณหมอถึงอาการ วิธีการรักษา และการเลือกนมผงสำหรับเด็กแพ้นมวัวที่เหมาะสมกับอาการของลูก เมื่อลูกหายจากอาการแพ้ก็จะช่วยลดค่าใช้จ่ายในการรักษาอาการแพ้นั้น และยังช่วยให้ลูกมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น มีพัฒนาการต่างๆ สมวัยของเขาค่ะ

ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล