ทำไมกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย

นมแม่คืออาหารที่ดีที่สุดของลูก สำหรับคุณแม่ที่ให้ลูกกินนมแม่นั้น จะไม่ค่อยพบปัญหาลูกท้องผูกหรือลูกไม่ถ่าย แต่จะกังวลใจกับการถ่ายบ่อยหลังมื้อนมของลูก ซึ่งพบได้บ่อยจนบางครั้งก็สงสัยว่าถ่ายบ่อยขนาดนี้ ลูกท้องเสียหรือเปล่า ลูกปวดท้องหรือไม่ตอนถ่าย จะทำอย่างไรให้ลูกถ่ายน้อยลง ฯลฯ ดังนั้นเรามาหาคำตอบกันค่ะ

ทำไมกินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย ลูกท้องเสียหรือเปล่า?

ในช่วงเดือนแรกๆ เด็กที่กินนมแม่จะถ่ายบ่อย ถ่ายกะปริบกะปรอย มีฟองได้ ที่เป็นเช่นนี้เพราะ...

• ในนมแม่มีโปรตีนเบต้าเคซีนในปริมาณมาก ซึ่งเป็นโปรตีนที่ย่อยง่าย ทำให้ลูกขับถ่ายได้ดี

• ในนมแม่มีฮอร์โมนพรอสตาแกลนดิน (prostaglandin) ช่วยให้ลำไส้เคลื่อนตัวเร็ว ทำให้ลูกขับถ่ายง่ายและทำให้อุจจาระนิ่ม

• นมแม่นั้นย่อยง่ายและร่างกายดูดซึมได้เกือบหมด อุจจาระจึงมีกากน้อย มีน้ำมาก เด็กจึงถ่ายบ่อย

• ลูกกินนมแม่ไม่เกลี้ยงเต้า การที่ลูกถ่ายบ่อยอาจเป็นเพราะคุณแม่ให้ลูกกินนมไม่เกลี้ยงเต้า เปลี่ยนข้างให้ลูกดูดเร็ว ทำให้ลูกกินนมแม่ส่วนหน้าที่มีน้ำและน้ำตาลแลคโตสเข้าไปมาก ลำไส้ย่อยและดูดซึมไม่ทัน ทำให้นมผ่านไปลำไส้ใหญ่ค่อนข้างเร็ว จึงมีน้ำตาลแลคโตสจากนมแม่ลงไปในลำไส้ใหญ่ในปริมาณมาก แลคโตสจึงไปดึงน้ำเข้ามาในลำไส้ใหญ่ ทำให้ลูกถ่ายออกมาบ่อย

เหล่านี้ล้วนเป็นสาเหตุให้ลูกถ่ายบ่อยจนนึกว่าท้องเสีย ทั้งที่ความจริงแล้วเป็นอาการปกติของเด็กที่กินนมแม่

แต่อย่างไรก็ตาม คุณแม่ก็อาจจะยังไม่สบายใจ เพราะไม่อยากให้ลูกถ่ายบ่อย คุณแม่ก็สามารถแก้ไขได้ดังนี้

• ให้กินนมแม่ให้ครบทั้ง 2 ส่วน โดยคุณแม่ควรให้ลูกดูดแต่ละข้างให้นานขึ้นจนเกลี้ยงเต้าแล้วค่อยย้ายข้าง เพื่อให้ได้นมครบทั้งสองส่วน ร่างกายลูกจะใช้เวลาย่อยและดูดซึมนานขึ้น อุจจาระมีกากมากขึ้น จะช่วยให้ลูกถ่ายเป็นปกติและถ่ายห่างขึ้นได้ หากยังไม่ดีขึ้นอาจะใช้วิธีปั๊มนมส่วนหน้าเก็บ หรือบีบนมส่วนหน้าออกสักนิดก่อนให้ลูกดูด เพื่อให้ได้กินนมส่วนหลังซึ่งข้นกว่าและมีไขมันมากกว่า ลำไส้จึงใช้เวลาย่อยและดูดซึมนานกว่า อีกทั้งยังเพิ่มกากให้อุจจาระอีกด้วย

• ไม่ให้น้ำนมค้างเต้านาน คุณแม่ควรให้ลูกดูดนมบ่อยๆ ให้เกลี้ยงเต้า และปั๊มนมออกบ่อยๆ

• เพิ่มความเข้มข้นของน้ำนม คุณแม่บางคนมีน้ำนมใสหรือน้ำนมส่วนหน้าค่อนข้างมาก เมื่อลูกกินจึงถ่ายบ่อย ขอแนะนำให้คุณแม่เพิ่มไขมันดีคือกรดไขมันโอเมก้า 3 ซึ่งเป็นสารตั้งต้นของดีเอชเอ จะทำให้น้ำนมส่วนหลังหรือน้ำนมมีความข้นมากขึ้น เช่น กินอาโวคาโดวันละ 1 ผล เมล็ดฟักทอง เมล็ดดอกทานตะวัน เมล็ดงา อัลมอนด์ ฯลฯ

น้ำนมใสน้ำนมข้นเกี่ยวกับการขับถ่ายของลูกอย่างไร

น้ำนมใสที่คุณแม่คุ้นเคยนั้นก็คือนมส่วนหน้า ซึ่งประกอบไปด้วยน้ำและน้ำตาลแลคโตสมากกว่าน้ำนมข้นหรือนมส่วนหลัง ซึ่งมีไขมันเป็นส่วนประกอบมากกว่า หากเด็กที่กินนมแม่ได้รับน้ำนมใสหรือนมส่วนหน้ามาก ก็จะทำให้เด็กถ่ายเหลวหรือถ่ายบ่อยจนคุณแม่กังวลได้ ดังนั้นเพื่อให้ลูกได้รับสารอาหารที่มีอยู่ในนมส่วนหน้าและส่วนหลังครบถ้วน มีลักษณะอุจจาระที่ไม่เหลว และถ่ายไม่บ่อยนัก คุณแม่ควรให้ลูกได้รับนมทั้งสองส่วน โดยให้ลูกดูดนมให้นานจนเกลี้ยงเต้า หรืออาจบีบหรือปั๊มนมส่วนหน้าออกไปก่อนประมาณ 5-10 นาที แล้วจึงให้ลูกดูดเพื่อป้องกันลูกถ่ายเหลวและถ่ายบ่อย

ถ่ายบ่อยเพราะลูกท้องเสียคือแบบไหน

หากคุณแม่ยังกังวลใจกับการถ่ายบ่อยๆ ของลูกว่าไม่ใช่เพราะลูกท้องเสียแน่ ขอแนะนำให้คุณแม่สังเกตอาการอื่นๆ ประกอบด้วย เพื่อจะได้รู้ว่านี่คืออาการลูกท้องเสีย หากลูกมีอาการเหล่านี้ คุณแม่ควรพาลูกไปหาคุณหมอ

• ลูกถ่ายเป็นน้ำ ไม่มีเนื้อปนในอุจจาระ

• ลูกมีอาการซึม ไม่ร่าเริง งอแง

• ลูกเป็นไข้

• ลูกเบื่ออาหาร ไม่อยากกินนม

• แสดงอาการไม่สบายตัว เช่น ทำท่าว่าลูกปวดท้อง

• น้ำหนักลด

มาถึงตรงนี้ คุณแม่คงได้ทราบแล้วว่าการที่เด็กกินนมแม่ถ่ายบ่อยนั้นเป็นเรื่องปกติ เพราะนมแม่ย่อยง่าย ร่างกายดูดซึมไปใช้ได้หมด ไม่ใช่อาการของลูกท้องเสียแต่อย่างใด แม้ลูกจะถ่ายบ่อย แต่หากน้ำหนักยังขึ้นได้ดี กินนมได้ดี ร่าเริง แจ่มใส ไม่มีอาการซึมหรืองอแง คุณแม่ก็สบายใจได้ว่าอาการถ่ายบ่อยของลูกไม่ใช่อาการที่ลูกท้องเสียค่ะ

ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล