ตรวจสอบข้อมูลโดย : ผศ.พญ.ดิษจี ลุมพิกานนท์
กุมารแพทย์ สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ วชิรพยาบาล
เมื่อเวลาผ่านไป ลูกน้อยของคุณแม่มีพัฒนาการด้านต่างๆ มากขึ้น การกินการนอนเป็นระบบมากขึ้น และอาหารที่ดีที่สุดสำหรับลูกวัย 6 เดือนแรก ก็ยังเป็นน้ำนมแม่นั่นเอง ซึ่งลูกน้อยควรได้รับน้ำนมแม่ตั้งแต่ช่วงเเรกเกิดตั้งแต่ 1-3 วันแรก เพราะมีสารอาหารสำคัญอย่างแลคโตเฟอร์ริน โปรตีนในนมแม่ที่จะพบได้มากที่สุดในน้ำนมเหลือง หรือน้ำนมระยะแรกที่จะไหลออกมาใน 1-3 วันแรกหลังคลอด ซึ่งทำหน้าที่ต่อต้านเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส และเชื้อรา จึงช่วยส่งเสริมภูมิคุ้มกันให้ลูกน้อย
ทารกส่วนใหญ่กินนมแม่แล้วถ่ายบ่อย ถ่ายได้ดี แต่คุณแม่บางคนอาจพบปัญหากินนมแม่แล้วทารกไม่ถ่าย หลายวันจะถ่ายสักครั้งหนึ่ง จนทำให้กังวลใจว่าลูกท้องผูกหรือไม่ เรามาหาคำตอบและทางแก้ไขปัญหานี้กันค่ะ
ทำไมกินนมแม่แล้วลูกไม่ถ่าย
ปัญหาลูกไม่ถ่ายแม้กินนมแม่ อาจมีสาเหตุดังนี้
-
นมแม่มีกากน้อย – เนื่องจากอาหารเด็กเล็ก 6 เดือนแรกก็คือนมแม่เพียงอย่างเดียว แต่เมื่อนมแม่มีกากน้อย เพราะสารอาหารในนมแม่ดูดซึมไปใช้ได้เกือบหมด เหลือของเสียที่ต้องเร่งกำจัดออกจากร่างกายไม่มาก จึงสามารถเก็บไว้ได้หลายวัน จากช่วงเดือนแรกที่ลูกถ่ายบ่อย เมื่อผ่านไปสักระยะลำไส้ของลูกจะพัฒนาและดูดซึมได้ดีขึ้น จนไม่เหลือกาก ต้องใช้เวลาสะสมกากให้มากพอก่อนขับถ่ายออกมา ทารกจึงไม่ถ่าย และจะถ่ายครั้งละมากขึ้น ไม่เหมือนเดือนแรกที่ถ่ายออกมาน้อยและบ่อยเป็นสิบครั้งได้
-
กินนมแม่ไม่เพียงพอ – หากลูกกินนมแม่ ซึ่งเป็นอาหารสำหรับเด็ก 6 เดือนแรกเพียงอย่างเดียว ไม่เพียงพอต่อความต้องการ ลูกก็จะถ่ายอุจจาระได้น้อย หรือนานวันจะถ่ายอุจจาระครั้งหนึ่งได้ แต่หากลูกถ่ายอุจจาระ 2-3 วันครั้ง อุจจาระออกมาเป็นสีเหลือง มีลักษณะเหลวนุ่ม ไม่มีอาการแสดงของภาวะท้องผูก เช่น อุจจาระแข็ง เป็นเม็ด ลูกต้องเบ่งถ่าย หรือมีเลือดออกเวลาถ่าย ก็ไม่มีปัญหาใดๆ คุณแม่ไม่ต้องกังวล
ลูกไม่ถ่ายคือลูกท้องผูกหรือไม่
จำนวนของการอุจจาระไม่ได้บอกว่าทารกท้องผูกหรือไม่ สิ่งสำคัญคุณแม่ต้องดูลักษณะของอุจจาระลูกว่าแข็งทำให้ลูกถ่ายลำบาก ต้องออกแรงเบ่ง และมีเลือดปนออกมาหรือไม่ เด็กบางคนถ่ายทุกวัน แต่หากลักษณะอุจจาระเข้าข่ายดังกล่าวถือว่าท้องผูก เด็กบางคน 2-3 วัน อาจจะถ่ายสักครั้ง เด็กอาจไม่จำเป็นต้องถ่ายทุกวัน เพราะระบบขับถ่ายของเด็กแต่ละคนไม่เหมือนกัน สิ่งสำคัญที่ควรสังเกตคือ ถ้าลูกยังร่าเริง มีสุขภาพแข็งแรงดี ไม่แสดงอาการอึดอัดขณะขับถ่าย รวมถึงลักษณะของอุจจาระยังนิ่ม ขับถ่ายสะดวก ก็แสดงว่าทารกไม่ได้ท้องผูก
ช่วยอย่างไรเมื่อลูกไม่ถ่าย
-
คุณแม่กินผักผลไม้ให้มากขึ้น เมื่อลูกไม่ถ่ายจากการที่สารอาหารในนมแม่ดูดซึมไปใช้ได้เกือบหมด เหลือของเสียที่ต้องเร่งกำจัดออกจากร่างกายไม่มาก จึงสามารถเก็บกากนั้นไว้ได้หลายวัน ทารกจึงไม่ถ่ายได้หลายวันโดยที่อุจจาระไม่แข็ง และไม่เรียกว่าทารกท้องผูก คุณแม่จึงไม่ต้องแก้ไขหรือรักษาแต่อย่างใด เว้นแต่ว่าลูกมีอาการอึดอัดแน่นท้อง และเพื่อป้องกันปัญหาท้องผูกที่อาจตามมา ก็อาจช่วยโดยการที่คุณแม่กินผักผลไม้ที่ช่วยระบาย เช่น ส้ม พรุน มะละกอสุก มะขาม ซึ่งจะผ่านน้ำนมแม่ไปสู่ลูก หรือนวดท้องลูก ก็อาจช่วยให้ลูกถ่ายออกมาได้เร็วขึ้น
-
ให้ลูกกินนมให้เพียงพอ หากลูกกินนมได้มากพอ ก็จะถ่ายทั้งอุจจาระและปัสสาวะได้บ่อย และปัสสาวะแต่ละครั้งจะมีปริมาณมากพอสมควร โดยทั่วไปปัสสาวะจะใสไม่มีสี หรือสีเหลืองจางๆ แต่ถ้าลูกไม่ค่อยถ่ายและปัสสาวะลูกมีสีเข้ม แสดงว่าได้รับนมไม่พอ คุณแม่ต้องให้ลูกกินนมให้มากขึ้น
หากนมแม่มีไม่มากพอ
หากคุณแม่สังเกตจนพบว่าปัญหาลูกไม่ถ่ายเกิดจากการที่ลูกกินนมแม่ไม่พอ โดยมีสาเหตุมาจากการที่คุณแม่มีน้ำนมน้อย ไม่เพียงพอกับความต้องการของร่างกายลูก หากคุณแม่พยายามเพิ่มน้ำนมแล้ว แต่น้ำนมแม่ยังมีน้อย อาจเลือกนมผงเสริมให้ลูก โดยพิจารณานมสูตรที่มีสารอาหารใกล้เคียงนมแม่ MFGM ซึ่งเป็นเยื่อหุ้มอนุภาคไขมันในนมที่พบในน้ำนมแม่ ประกอบด้วยสารอาหารสำคัญต่างๆ ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายเด็ก และผสมใยอาหารสุขภาพที่ช่วยในการขับถ่ายอย่างเช่น พีดีเอ็กซ์ (PDX) และ กอส (GOS) ซึ่งเป็นอาหารของจุลินทรีย์ชนิดดีในลำไส้ จึงส่งผลดีต่อระบบการย่อยของลูก ช่วยปรับการทำงานของลำไส้ให้สมดุล อุจจาระเด็กจึงนิ่มลง ขับถ่ายง่าย ช่วยป้องกันอาการท้องผูกได้
อย่างไรก็ตาม ขอย้ำคุณแม่อีกครั้งว่าแม้ทารกไม่ถ่าย ถ่ายน้อยหรือหลายวันกว่าจะถ่ายสักครั้ง แต่หากเขายังมีอาการอื่นๆ เป็นปกติดี และอุจจาระที่ถ่ายออกมายังคงเป็นสีเหลืองและมีลักษณะเหลวนุ่ม ก็ไม่ถือว่าลูกมีอาการท้องผูก และคุณแม่ไม่ต้องวิตกกังวลแต่อย่างใดนะคะ
